Hoe verloopt Pride-maand in het Midden-Oosten?

“Er is meer zichtbaarheid en hoorbaarheid van de LHBTIQ-gemeenschap”, vertelt Mounir Samuel in NOS Met het Oog op Morgen. Hij is politicoloog en reist al meer dan tien jaar als correspondent van de Groene Amsterdammer door het Midden-Oosten.

Israël

“Het beroemde Pride-feest is Tel-Aviv, wat afgelopen vrijdag z’n top had. Maar dat vind ik tegelijkertijd het meest foute Pride-feest ter wereld”, vertelt Samuel. “Israël heeft geen erkenning van homoseksuele en transgender personen of andere seksualiteiten of genderdiversiteit in de grondwet. Je hebt geen legaal gelijkgesteld burgerlijk huwelijk in Israël, want je moet je laten trouwen door een orthodoxe rabbijn en die trouwt geen queer personen, geen christenen en moslims. Allerlei mensen worden niet herkend in hun huwelijk.”

Volgens Samuel is het een selectieve vrijheid voor queer personen. “Er zit ook een politieke agenda achter. In Jeruzalem zijn de laatste gay bars allang en breed gesloten. Het is zelfs gevaarlijk om als queer koppel hand in hand te lopen, omdat die stad als maar orthodoxer wordt. Dat geldt voor grote delen van Israël. Tel-Aviv is een soort vrijplaats geworden, noem het het Las Vegas van het Midden-Oosten. Die stad heeft zich helemaal toegelegd om een paleisplek te worden van LHBTIQ-personen in Israël, juist ook om een toeristische attractie te worden. Tel-Aviv Pride is niet een vorm van protest, zoals de Pride-beweging is ontstaan, maar wordt met drie miljoen van de gemeente betaald als grootste PR-stunt in Israël. Israël voert ook actief campagne hiermee en haalt ieder jaar honderden journalisten naar Tel-Aviv om te laten zien wat voor een geweldig gay walhalla is.”

Volgens Samuel richt de campagne zich vooral op mannen. “Want dat zijn de meest vermogende mannen ter wereld. Ook in Nederland is het homoseksuele koppel, de rijkste koppelvorm die er is.”

Egypte

“Egypte heeft geen overheid die Pride zit te promoten of dergelijke, maar daar tegenover heeft het een hele actieve LHBTIQ-beweging. Die heeft juist heel vel activistische redenen om aan te haken op de Pride-maand. Die beginnen deze week met hun eigen Pride, compleet clandestien, maar semi gedoogd door de overheid”, legt Samuel uit. “Je moet denken aan workshops en trainingen tot aan feestjes, tot aan geheime huwelijken en drag races. De hele reutemeteut. Het gebeurt in allerlei wijken in Cairo.”

“Er werken ook heel veel ambassades aan mee. Die hebben een vrijplaats, die kunnen daar doen en laten wat ze willen. Bijvoorbeeld de Nederlandse ambassade kan dingen faciliteren voor de LHBTIQ-beweging onder het mom van culturele participatie.”

Libanon

“Libanon is altijd het meeste progressieve land geweest van de hele regio. Daar heb je sinds 2017 een Pride die vrij publiekelijk wordt gevierd in Beiroet. In Beiroet heb je ook grote bekende clubs die uitgesproken queer zijn.” Maar sinds de ontploffing in de haven van Beiroet kampt het land met enorme inflatie en voedseltekorten. “Ik weet daarom niet of de Pride dit jaar doorgaat, maar zelfs in coronatijd is er een bescheiden Pride gevierd. Ondanks alle gruwelijke omstandigheden.”

Tunesië

“In Tunesië heb je een hele progressieve overheid die de ene wet na de andere doorvoert. Je hebt nog geen gelijkgesteld huwelijk, maar dat verwacht ik ergens in de komende jaren wel. In ieder geval heb je een van de grootste queer filmfestivals ter wereld. Groter dan die van Amsterdam. Die wordt rechtstreeks achter ministerie van Binnenlandse Zaken georganiseerd. De minister kwam ook gewoon langs.”

“In Tunesië heb je ook een zeer actieve lesbische en transgender beweging. Die zijn zeer publiekelijk op straat en er is ook een vrij hoge acceptatie van onder de bevolking”, zegt Samuel. “Je ziet een enorme sociale verschuiving in heel noordelijk Afrika en Midden-Oosten. Dat is omdat meer dan 75 procent van de bevolking is jonger dan 30. In een land als Egypte heb je het over 75 miljoen zillenials en jonger dan dat.” Dit zijn jongeren vanaf 1992. “Die kijken totaal anders naar queer issues. Ze zijn ook heel bewust van LHBTIQ.”

Contrast

“Daar waar je in Tunesië een enorme beweging ziet van secularisme en atheïsme, is Israël alleen maar conservatiever en conservatiever aan het worden, omdat de ultraorthodoxe en orthodoxe joden zoveel kinderen krijgen. De seculiere en atheïstische joden niet. Dit is wel reden voor de Israëlische overheid om homoseksuele koppels subsidie te geven om met een joodse eicel en een draagmoeder in India zoveel mogelijk joodse kinderen te produceren”, vertelt Samuel. “Dit is allemaal demografische oorlogsvoering tegen de Arabische-Israëliër, maar ook om te voorkomen dat alleen nog maar orthodoxe kinderen in het land zijn. Daarom wordt Israël alleen maar conservatiever, afgezien van de vrijhaven Tel-Aviv, terwijl de regio alleen maar progressiever wordt.”

“Mijn leeftijdsgenoten in Egypte, Tunesië en Libanon hebben zeer open minded en progressie ideeën over sekse in het algemeen. Dus het aantal mensen dat samenwoont neemt toe, seks voor het huwelijk is totaal geen taboe en kan je openlijk over praten. Zelfs twijfels over de profeet en het geloof als moslims is iets waar luidkeels over wordt gekletst en gelachen.”