'Filosofie van de kroeg' is het NPO Radio 1 Non-Fictie Boek van de Maand maart

"Alleen al met het uitspreken van het woord overvalt ons een warm gevoel. De kroeg. Of je nu een stevige drinker bent, veel tijd doorbrengt aan de bar of juist van een afstand de verhalen aan je voorbij laat gaan, het is een geruststelling dat er 's avonds wanneer het buiten donker wordt toch nog een plek is waar je, als je zou willen, je hart kan luchten. De kroeg als een familie voor iedereen, maar dan zonder ongemakkelijke situaties, ingewikkelde intriges en drukkende verplichtingen."

De tussenruimte herontdekken

"En daar stuiten we meteen op het pijnlijke besef dat we dit gevoel van ongedwongen vertrouwen in ons dagelijks leven erg zijn gaan missen. Hans Schnitzler leert ons de tussenruimte herontdekken die de kroeg voor velen is. Een plek die zich bevindt tussen het doordringende lawaai van de maatschappij en de stilte van de afzondering. Aan de toog zijn we niemand anders dan wie we zijn, op dat moment, alsof we onze context op de drempel van het café hebben losgelaten. Binnen gelden andere regels, de regels van de kroeg."

"Maar anders dan de grenzen die buiten worden gesteld zijn het eerder richtlijnen voor een leven waarin alleen onze aanwezigheid telt. Net als in de kroeg is het alsof Schnitzler ons verwacht en met zorg een plekje geeft aan een van de bruine houten tafeltjes, bedekt met een dik geweven Perzisch tapijt. Een tapijt vol levenslessen die we naar behoefte tot ons kunnen nemen. Wat we zeggen die avond lijkt met het wassen van de glazen te verdwijnen, de woorden worden nergens genoteerd, niemand die er later nog op terug zal komen. De tijd van de kroeg trekt zich niets aan van haast of ongeduld."

"Schnitzler presenteert ons de nodige filosofische haakjes waaraan we onze jas mogen ophangen. Hij laat iedere filosoof net lang genoeg aan het woord om ons aan het denken te zetten, zonder onze gedachten helemaal in beslag te nemen. Het voelt als een spontane ontmoeting met het denken van de kroeg. Precies zoals we contact maken met onze tijdelijke metgezellen aan de bar, losjes, zonder druk, we worden door geen enkele kroegrelatie verstikt. In de kleine omgeving van de kroeg vinden we de manier om met elkaar om te gaan zonder in een oorlog te verzanden of te worden verpletterd door allesvernietigende hartstocht. Ieder conflict wordt verder buiten uitgevochten, binnen blijft de ruimte op die ene felle discussie na strijdvrij."

De oplossing

"Toenadering zoeken zonder daarbij onszelf te verliezen en inbreuk te doen op het zijn van de ander is een kunst die we tegenwoordig niet meer verstaan. Door een tijd in de kroeg van dit boek te verblijven, begrijpen we steeds beter waar het er buiten de kaft aan ontbreekt. Het gemis is niet alleen voelbaar maar ergens begint het ook te dagen, misschien vinden we de oplossing wel daar waar we nooit naar oplossingen hoeven te zoeken. In de kroeg, waar het leven voelt als een verademing."

"Het hoeft niet hoogdravend te zijn, sterker nog, je zal alle hoogmoed moeten laten varen. De kroeg duldt geen geblaas, geen overmatig pompeus gedrag. Het ritme van het dranklokaal doet een beroep op onze vriendelijkheid. In ruil daarvoor worden we verlost van het juk van de onverschilligheid. We vertrouwen onszelf toe aan de fijngevoeligheid van de ander. Ons gemoed wordt gedragen door de barkruk, alle zorgen worden met iedere slok verdund. Wanneer we na de laatste ronde de deur achter ons dichttrekken vergeten we het vertrouwde kroeggevoel net iets minder snel. Schnitzler laat zien dat het nog bestaat, een plek van medemenselijkheid, de kroeg waar de ijzige schreeuw van de maatschappij als een kaars wordt gedoofd en de zucht van het leven vrij spel krijgt."

Eervolle vermelding

Naast de maandwinnaar, heeft boekenredacteur Emma Louise Diest ook iedere keer een eervolle vermelding. Deze keer is dat 'Babi Jar' van Anatoli Koeznetsov. Diest: "Babi Jar, het ravijn in Kiev waar in de Tweede Wereldoorlog onnoemlijk veel joden werden vermoord. Waarschijnlijk veel meer dan 100.000 mensen, maar Babi Jar is niet goed met cijfers. In dit werk beschrijft Koeznetsov de gruwelen van deze plek door de ogen van zijn twaalfjarige zelf. Het jongetje dat nog met open vizier naar de wereld keek, vol verwondering, vol nieuwsgierigheid."

"Met de invasie in 1941 van de Duitsers in Kiev verloor hij langzaam zijn vrijheid. De snijdende honger, het rennen door de loopgraaf en dan ineens een klein intermezzo met Titus, zijn kat, die zich niets van het geweld lijkt aan te trekken. We lezen de geschiedenis van Babi Jar, maar een gebruikelijke omschrijving van een feit uit het verleden is het allerminst."