Shirley den Hartog voltooit levenswerk Erwin Olaf

'Bigger than life'

Shirley leerde Erwin zo’n 25 jaar geleden kennen en begon naar eigen zeggen als 'eigenwijze stagiaire', maar al snel bouwde ze een innige band met hem op: "We hadden een afspraak gemaakt: ik doe het zakelijke deel, jij het artistieke, en we gaan elkaar eigenlijk alleen maar stimuleren."

Zo bouwden ze met elkaar door naar het ultieme doel: om wereldwijd door te breken en in de belangrijkste collecties terecht te komen. Die ambitie was de motor achter Erwins oeuvre. "Soms maakte hij werken en dan snapte ik voor 90 procent wat hij bedoelde. Maar pas als het aan de muur hing, viel het kwartje. Dat 'bigger than life' zijn, is eigenlijk gewoon dat ene stapje verder gaan."

In 1996 werd bij Erwin longemfyseem geconstateerd, een chronische en progressieve ziekte. Zijn relatie met zijn eigen lichaam werd een centraal thema in zijn werk. "Het maken van zelfportretten was voor hem een soort therapie. Goedkoper dan een psycholoog, zei hij altijd." Het laatste zelfportret liet hij maken tijdens zijn longtransplantatie. Hij gaf zijn arts de opdracht om vlak na de ingreep met zijn longen te poseren: "Als ode aan het moment, omdat die longen zijn grootste vijand waren." Zijn eerste woorden na de operatie noemt Shirley tekenend voor zijn kunstenaarschap. Die gingen niet over de operatie, maar over het werk. "Hij vroeg me: 'is de foto gelukt?'"

Het perfecte beeld

Wat Erwin het meest typeerde, waren zijn precisie en perfectionisme: "Als er iets niet kan, dan wil hij dat juist wel", aldus Shirley.

Illustrerend is een trip naar de Duitse Alpen, al jaren na zijn diagnose. Bovenop een berg, tussen de vergezichten, viel zijn blik op een massieve blinde rotsmuur. "Hij had door de hoogte geen adem meer. Hij was bijna overleden daar." Eenmaal beneden belde hij Shirley op: "Verder dat dit kan ik niet komen. Dus dáár wil ik een serie maken." Zo verplaatste zijn hele crew zich in een colonne four-wheel drives naar de bergtop. "Twee uur naar boven. Dan zit je daar met tachtig man. Voor dat ene shot."

'Freedom', een allesomvattende tentoonstelling over Erwin Olaf, is vanaf 11 oktober te zien in het Stedelijk Museum in Amsterdam.