Theater voor iedereen: 'Negen op de tien theaters heeft geen toegankelijke backstage'

Prikkels

In de voorstelling Content warning: weinig prikkels wordt het publiek bewust niet overvallen: de spelers worden op het toneel verwelkomd en in een inleiding wordt alles uitgelegd. De show gaat over prikkelgevoeligheid, maar ook over de zoektocht naar toegankelijkheid voor iedereen. 

Nieuwe vormen van theater

Sanne richtte samen met Merel van Lieshout het mixed-abled Speels Collectief op. Sommige deelnemers hebben juist veel prikkels nodig, anderen weinig. De één zit in een rolstoel, de ander ervaart geluid anders door een visuele beperking. Toch levert die diversiteit ook nieuwe vormen van theater op. "De één spreekt in gebarentaal, de ander kan misschien überhaupt niet spreken en kan alleen fysiek iets laten zien", zegt Arbouw. "Wat ga je doen als je niet je armen en benen kan bewegen, maar je hebt wel hele mooie lichten op je rolstoel? Daar kan je mensen mee belichten."

Theater met en voor iedereen

Het idee voor het collectief ontstond tijdens hun opleiding aan ArtEZ. Merel en Sanne merkten dat mensen met een beperking theater wilden maken, maar de school daar totaal niet op was ingericht. "De mensen konden het gebouw enkel binnen met een goederenlift. Maar wij wilden natuurlijk met iedereen theater maken." Inmiddels groeide de groep uit tot honderden mensen die op verschillende locaties samen spelen.

Op tournee lopen ze tegen veel obstakels aan. "Negen op de tien theaters heeft geen toegankelijke en rustige backstage. Wanneer je niet in de artiestenfoyer kan, sta je soms jezelf om te kleden in de laad-en-losruimte." Toch ziet Arbouw verandering: "Een programmeur zei: 'doordat we jullie hebben geboekt, hebben wij nu toch die ramp geplaatst.'"

Crip time

Door mentale en fysieke obstakels worden mensen met een beperking dagelijks geconfronteerd met crip time. "De tijdsbeleving bij mensen met een beperking is vaak anders, omdat ze extra tijd nodig hebben om zich door het dagelijks leven te bewegen: wachten op een rolstoeltaxi, omgaan met overprikkeling of simpelweg meer tijd nemen om te herstellen," stelt Arbouw. 

Tegelijkertijd stelt het begrip bredere vragen over hoe de samenleving met tijd omgaat. "Ik heb geleerd dat wij een heel rigide beeld hebben over tijd. We vragen veel van de mens. Dat hebben we zelf ingericht en bedacht, maar het kan anders." Tijd is volgens Sanne een rekbaar begrip. "Later komen of lang doen over een repetitie is oké. Crip time maakt zichtbaar dat vertragen geen beperking hoeft te zijn, maar een andere manier is om in de wereld te staan. Het begrip nodigt uit om te kijken naar hoe de samenleving is ingericht en wie daarbinnen ruimte krijgt."