Een computer die boeken leest en indeelt: wat betekent dit voor de bibliotheek?

700 recensenten schrijven jaarlijks meer dan 15.000 korte recensies van nieuwe boeken. Mede op basis hiervan besluiten bibliotheken of het boek in de collectie wordt opgenomen. Maar binnenkort niet meer. NBD Biblion (de leverancier voor bibliotheken) gaat vanaf nu kunstmatige intelligentie gebruiken bij het 'lezen' en indelen van de boeken.

Hoe het werkt

Nina Nannini is directeur van NBD Biblion en let uit hoe dit werkt. Volgens haar 'leest' de computer het drukbestand van het boek van A tot Z. Daar haalt het programma ongeveer 600 datapunten uit. Dat gaat om feitelijke zaken zoals het aantal pagina's, de titel, de auteur, de uitgeverij, trefwoorden en het ISBN-nummer.

Naast deze 'harde data' bepaalt de computer ook zaken die voor interpretatie vatbaar zijn, zoals het genre. "Het resultaat hiervan wordt door annotatoren gecontroleerd." Dat zijn mensen die de data checken computers produceren. "Vervolgens wordt daar ook door bibliografen naar gekeken", zegt Nannini. Toch wordt het gros van de 700 recensenten en redacteuren hiermee overbodig.

'Een computer kan niet alles herkennen'

Frits Spits vraagt zich in De Taalstaat af of het computerprogramma ook de gelaagdheid van een verhaal of de emotionele ontwikkeling van de personages in het boek herkent. "Een computer kan niet alles herkennen", geeft Nannini toe, "maar we claimen ook niet dat de computer dit kan doen." De software kan volgens haar wel het taalniveau van een boek bepalen en aangeven wat voor scènes erin voorkomen.

Zonder oordeel

Met de beoordeling van de computer vervalt ook het oordeel van de recensent. "We breken met de traditie dat we een oordeel in het aanschaf- en informatiepakket stoppen", zegt Nannini. "We geven een beschrijvende tekst over een boek, geen recensie."

Volgens de directeur van NBD Biblion gaven bibliotheken zelf aan de mening van de recensent minder belangrijk te vinden.

Efficiënter

Het vervangen van de recensenten door kunstmatige intelligentie is volgens Nannini geen bezuinigingsmaatregel. Wel is het veel efficiënter, legt ze uit. Dit omdat het beoordelen van al het materiaal een "arbeidsintensief proces" is. Nu duurt het gemiddeld vijf maanden voordat een boek van beschrijven tot aanbieden, in de bieb ligt.

Volgens NBD Biblion wilde bibliotheken dat dit sneller gaat en met dit nieuwe systeem zijn de bibliografische gegevens straks eerder beschikbaar, idealiter op het moment dat een titel verschijnt.

Foutjes

De software is al 3,5 jaar in ontwikkeling, maar er gaat ook wel eens wat mis. Zo werd het boek Nachtangst van Ronald Giphart ingeschaald als een boek met relatief veel seks. Giphart reageerde boos op Twitter.

"Wat dat boek betreft is er zeker een uitglijer gemaakt", zegt Nannini. Volgens haar is de software niet feilloos en in het geval van Giphart was het ook nog in een proeffase. Volgens de directeur gaat het inmiddels beter, en is er van de fouten geleerd. Toch zal het programma het nooit 100 procent goed kunnen doen, zegt ze. "Hij kan zeker niet alles wat een mens kan."