'Om van lelijke gebouwen te houden, moet je een beetje je best doen'

Zijn liefde voor deze bijzondere bouwwerken begon bij Radio Kootwijk op de Veluwe. Kuit groeide vlakbij het gebouw op en vond het eerst maar een angstaanjagend lelijk gebouw. “Maar hoe vaker je ernaar kijkt, hoe mooier het wordt.”

''In the middle of nowhere doemt ineens die betonnen Sfinx op. Alsof je naar het hoofdkantoor van een badguy uit een James Bond-film loopt.'' Het gebouw uit de jaren '20 deed dienst als zendgebouw waarvan uit gebeld werd met onze koloniën, onder meer Nederlands-Indië. Koningin-moeder Emma sprak er in 1929 de legendarische woorden: ''Hallo Bandoeng, hallo Bandoeng hoort u mij?''

Het ''grauwe, betonnige'' gebouw werd ontworpen door Julius Luthmann. ''Zijn absolute meesterwerk'', vindt Kuit. En dat het daar zo midden op de heide staat, omringd door niets, komt vaker voor bij de lelijke gebouwen. ''Ze staan vaak los van andere gebouwen. Pakken alle shine die er te krijgen is. Andere gebouwen zouden ook in het niet vallen ernaast.''

'Schoonheid vinden is moeilijk'

De Pier van Scheveningen is nog zo’n voorbeeld. ''De schoonheid daarin vinden is wel moeilijk, het stinkt er naar vlees. Maar onder al die opbouwen zit een prachtig betonnen ontwerp dat niet verloren mag gaan. Scheveningen is verbonden met de pier.''

Schoonheid draait niet om esthetiek, vindt Kuit. ''Het helpt heel erg om het verhaal achter iets te kennen. Zelf woon ik in de Bloemkoolwijk, de saaiste wijk in Zwolle. Maar als je je afvraagt hoe iets tot stand komt, hoe een gebouw ergens gekomen is, dan maakt dát het gebouw vanzelf mooier.''

Op die manier kijkt Kuit naar alle gebouwen. En sommige vallen nu eenmaal op, zoals het stadhuis in Terneuzen. ''Over saaie gebouwen heeft niemand een mening. Mensen vinden Terneuzen al niet de mooiste stad, het stadhuis wordt als dieptepunt gezien.'' Kuit ziet er juist de schoonheid van in. ''Ik denk dan: het is hier ooit gekomen, dus mensen hebben ooit gedacht dat het een goed idee was.''

Het gebouw in Terneuzen wordt gevormd door blokken beton. ''Een parel van het brutalisme'', vertelt Kuit. ''Een echte Bakema. Die was er als architect heel goed in om materialen in de pure vorm te gebruiken, dat zie je hier ook. En ook hier geldt weer: dit gebouw duldt niets naast zich."

Niet slopen

Dan is er nog de Neudeflat in Utrecht. Een ''architectonische misdaad'' volgens Maarten van Rossum. De historicus zou liever zien dat de flat met de grond gelijk wordt gemaakt. ''Het gebouw wekt veel reactie op, maar dat is geen reden om het te slopen. Er zijn ook fans, best wel veel zelfs.'' Als grapje bedrukt Kuit zulke gebouwen op t-shirts en de Neudeflat is het bestverkochte exemplaar.

''We zijn al zo’n aangeharkt land'', vindt Kuit. ''Bij veel van dit soort gebouwen wordt getwijfeld om het te slopen, maar ik hoop dat het kan blijven staan. Gooi er geen karakterloze nieuwsbouw tegenaan. Kijk of er iets van te maken is want het zegt iets over de tijd waarin ze gebouwd zijn.''