Drie verdachten veroordeeld voor moord op IKON-journalisten in El Salvador in 1982

In El Salvador heeft de jury de drie verdachten van de moord op de vier Nederlandse IKON-journalisten in 1982 schuldig bevonden. Het gaat om oud-minister van Defensie Guillermo Garcia, oud-directeur Francisco Antonio Morán van een speciale politiedienst en ex-kolonel Mario Reyes Mena, die wordt gezien als de directe opdrachtgever.

Geen hoger beroep

De oud-militairen waren niet aanwezig bij de zaak. De mannen met de leeftijden van 91, 93 en 85 jaar moeten volgens de rechter 15 jaar de cel in. "Wat verder wel opvallend is in deze zaak, is dat ook de staat El Salvador schuldig is bevonden voor het vertragen van de rechtsgang", aldus Van der Spek. "Er moet ook publiekelijk excuses worden aangeboden aan de nabestaanden.

Volgens Van der Spek is de uitspraak definitief. "Er is geen hoger beroep, en dus zouden ze ook echt de gevangenis in moeten. Maan Reyes Mena woont in de VS, er is wel een uitleveringsverzoek tegen hem ingediend. Maar de kans is dus wel aannemelijk dat zij op deze hoge leeftijd nog naar de gevangenis gaan."

Nabestaanden niet aanwezig

De nabestaanden van de vier journalisten waren niet aanwezig in El Salvador. "De eerste zitting zou eigenlijk op 23 april beginnen. Toen waren ze wel overgekomen", aldus Van der Spek. "Maar een dag van te voren kregen ze te horen dat de zaak was uitgesteld."

In El Salvador woedde tussen 1980 en 1992 een bloedige burgeroorlog tussen een door de VS gesteunde rechtse regering en linkse guerrillagroepen. De journalisten Koos Koster, Jan Kuiper, Joop Willemsen en Hans ter Laag van de voormalige omroep IKON waren in 1982 in het land voor een televisiereportage. Toen ze op 17 maart in guerrillagebied probeerden te komen, werden ze door militairen van het regeringsleger opgewacht en doodgeschoten.

Dat het zo lang duurde tot een veroordeling komt, is omdat er na de burgeroorlog een amnestiewet werd ondertekend. "Hierdoor konden alle militairen die verantwoordelijk waren voor mensenrechtenschendingen en moorden niet veroordeeld worden", aldus Van der Spek. In 2016 werd deze wet pas ingetrokken. "Toen zijn de nabestaanden naar El Salvador gegaan om aangifte te doen van de moord." Pas in 2022 werden de verdachten ook gearresteerd en begon de zaak echt te rollen. "Dat het nu dan ook echt tot een veroordeling is gekomen is toch best bijzonder." Het is de eerst veroordeling in El Salvador van een VN-zaak over de burgeroorlog. "In El Salvador wordt gehoopt dat er meer rechtszaken en veroordelingen over de burgeroorlog volgen."