Braziliaans hooggerechtshof unaniem eens: Bolsonaro krijgt 27 jaar celstraf voor mislukte staatsgreep

Bolsonaro gaat waarschijnlijk niet direct de gevangenis in, zegt Kees Koonings, emeritus hoogleraar Braziliaanse Studies, in het NOS Radio 1 Journaal. "Hij zou nog een week bezwaren tegen de afwijzing van zijn bezwaren kunnen indienen. Maar volgens het juridische commentaar is dat kansloos. Dus hij zal zeer binnenkort moeten beginnen aan het uitzitten van zijn straf."

Snel afgehandeld

In 2023 bestormden duizenden aanhangers van Bolsonaro het Braziliaanse parlement, het presidentieel paleis en het hooggerechtshof. Bolsonaro werd ervan beschuldigd dat hij met anderen had samengezworen om de winst van zijn linkse rivaal Lula in 2022 ongedaan te maken. Uit een uitgebreid politieonderzoek bleek ook dat hij op de hoogte was van plannen om Lula, zijn vicepresident en een hoge rechter te vermoorden. Nu is hij definitief veroordeeld.

Een snel proces, vindt Koonings. "Braziliaanse justitie heeft een reputatie om heel lang over zaken te doen, zeker als het over het hooggerechtshof gaat, waar dit vanaf het begin heeft gespeeld. Maar de ernst van de aanklacht, poging tot staatsgreep, inclusief geplande moordaanslagen op de huidige president Lula, zijn vicepresident en de opperrechter, heeft het hooggerechtshof er vaart achter gezet."

Aanhangers

Inmiddels is de huidige president Lula twee jaar aan de macht, maar het gedachtegoed van Bolsonaro leeft nog volop onder een deel van de Brazilianen. "De tweedeling die je eigenlijk al zag sinds zijn verkiezing en termijn van 2019 tot 2022, zie je nog steeds. Toen Bolsonaro nog niet veroordeeld was, bracht hij ook zo’n 200.000 mensen op de been in São Paulo, een aantal maanden geleden."

Die aanhangers demonstreerden tegen het proces en voor amnestie. "Een goed aantal gouverneurs van de deelstaten zijn ook rechts en geestverwanten van Bolsonaro. Volgend jaar zal deze controverse tijdens de presidentsverkiezingen ook opnieuw het beeld bepalen."

Vrijlaten

Daarmee is het ook mogelijk dat Bolsonaro in de toekomst toch zijn straf niet uit hoeft te zitten, zegt Koonings. "Stel dat een geestverwant van hem, zoals de huidige gouverneur van de grote deelstaat São Paulo, de verkiezingen wint, zou die hem amnestie kunnen geven."

"Het zou ook kunnen dat het hooggerechtshof zelf gaat kijken of de rechtsgang en het vonnis wel klopt. Die kans acht ik niet zo groot, maar er zal altijd politieke druk op blijven staan. Zeker tot en met de verkiezingen volgend jaar."