'Zeer, zeer onwaarschijnlijk dat er biologische wapens worden gebruikt'

Volgens Danny Pronk, defensie-expert van Instituut Clingendael, is de kans klein dat er chemische en biologische wapens ingezet worden in de oorlog. "Zeer, zeer onwaarschijnlijk", zei hij in Nieuws en Co.

Pronk is zo zeker van zijn zaak, omdat zowel Rusland als Oekraïne in het verleden hebben afgesproken deze wapens niet te zullen gebruiken. "Beide landen zijn lid van twee belangrijke internationale verdragen, die het bezit en de productie van biologische en chemische wapens verbieden. Er is scherp toezicht op de naleving daarop."

'Niet op grote schaal'

Toch kan het gebruik niet helemaal honderd procent worden uitgesloten. Rusland heeft in het verleden al twee keer het verbod geschonden. "Ik maak me nog het meeste zorgen over Rusland", zegt Pronk daarover. "We weten dat ze in het recente verleden twee keer een chemisch strijdmiddel heeft ingezet, om oppositie een kopje kleiner proberen te maken. In 2018 tegen Skripal en later ook tegen Navalny."

Het gebruik van die middelen in deze oorlog, acht Pronk dus zeer klein. "Ze (Rusland, red.) hebben het in ieder geval niet op grote schaal. Ze hebben het ook niet in het leger, dus er zijn geen munitievoorraden. Maar die twee voorbeelden illustreren wel dat er kennis is op het vlak van chemische strijdmiddelen en dat het in een hele beperkte hoeveelheid in Rusland kan worden geproduceerd."

Sovjet-Unie

In het verleden had de Sovjet-Unie wel biologische wapens. "Die hadden ze in de laatste jaren van de Koude Oorlog, in de jaren '80. Dat is pas gebleken na de val van de Sovjet-Unie in 1991. Ze hadden een geheim ontwikkelprogramma op het gebied van biologische wapens. Dat gebeurde op grote schaal om het als wapen in te kunnen zetten", zegt Pronk.

In theorie zouden chemische wapens nu ook gebruikt kunnen worden. "Je hebt iets nodig als een virus, bacteriestam, of miltvuur of botuline", legt Pronk uit. "Dat laat zich vrij eenvoudig maken."

"Maar het probleem zit in twee aspecten. Je moet het tot een inzetbaar wapen maken. Dat is niet heel erg makkelijk. Het andere probleem is dat bij uitstek dat het een middel is dat zich niet laat richten. Je treft iedereen in de omgeving, inclusief de eigen troepen."

'Toneelstuk'

In het VN-overleg heeft Pronk weinig vertrouwen. "Het is vooral een groot toneelstuk. Het maakt deel uit van het klassieke Russische draaiboek van misleidingactiviteiten. En dit past ook in het narratief van de rechtvaardiging, die ze gebruiken voor deze interventie", besluit de defensie-expert.