Vluchtelingen helpen op de Middellandse zee: Pieter Wittenberg riskeert twintig jaar cel in Griekenland
- Nieuws
- Vluchtelingen helpen op de Middellandse zee: Pieter Wittenberg riskeert twintig jaar cel in Griekenland
Vluchtelingen op zee helpen, maar daarmee een gevangenisstraf riskeren of zelfs onder vuur genomen worden. Volgens internationale verdragen móét je mensen in nood op zee redden, maar de hulpverleners die dat doen, lopen zelf steeds vaker grote risicio’s. Pieter Wittenberg staat deze week terecht in Griekenland en riskeert twintig jaar cel. In De Publieke Tribune praat Coen Verbraak met hem en andere Nederlanders die in de problemen kwamen omdat ze vluchtelingen hielpen. Wat beweegt hen – en wat riskeren ze?
De Publieke Tribune: Hulpverleners vogelvrij
Twintig jaar cel
Pieter Wittenberg vertrok na het overlijden van zijn jongste zoon naar Griekenland om als schipper de boten met vluchtelingen op te vangen. Nu wordt hij aangeklaagd voor mensensmokkel en dreigt een celstraf van twintig jaar. Op 4 december moet Pieter, samen met andere hulpverleners en vrijwilligers, voor de rechter verschijnen op Lesbos. "Ik zie er niet tegenop om twintig jaar te moeten zitten. Ik ga ervan uit dat ik hulp heb geboden en dus niets verkeerds heb gedaan. Het is nu aan de rechters om ermee verder te gaan."
Ook Ayla Emmink merkte afgelopen zomer hoe gevaarlijk het kan worden: terwijl die meevoer op reddingsschip de Ocean Viking, werd het schip – met hulpverleners en bijna negentig vluchtelingen aan boord – beschoten.
"Toen ik jaren geleden naar Griekenland ging, liep de zaak van Pieter al", vertelt Ayla. "Ik wist: als er politie in de buurt is, moet ik me in de bosjes verstoppen. Psychologisch is dat zó vreemd, want er is weinig menselijker dan iemand een flesje water, een banaan of een droog shirt aanbieden." Geweld op zee is niet nieuw, maar de escalatie van afgelopen zomer kwam toch onverwacht. De rechtszaak tegen Pieter en de beschieting die Ayla meemaakte staan dan ook niet op zichzelf, aldus Ayla.
Geen ogen meer op de Griekse stranden
Als mensen die hulp willen bieden steeds grotere risico’s lopen, verdwijnen ook de ogen, oren en handen die getuigen en verhalen kunnen doorgeven, vertelt Pieter. "Journalisten en fotografen durven nauwelijks nog het strand op. Ook bewoners blijven weg: als ze toevallig in de buurt wandelen wanneer er een boot aankomt, kunnen ze al snel verdacht worden. Daardoor is er bijna niemand meer die ons de menselijke verhalen kan vertellen. Dat dreigen we uit het oog te verliezen."
Er was ooit een moment waarop de wereld wél keek. Het gruwelijke beeld van de aangespoelde Aylan Kurdi staat velen nog op het netvlies. "We dachten toen dat die foto een keerpunt zou zijn. Zijn vader zei destijds: 'Laat dit de laatsten zijn die sterven.' Maar het tegenovergestelde is gebeurd", vertelt freelance journalist Romy van Baarsen.
Volgens Pieter zou die foto vandaag niet meer dezelfde indruk maken. "Tegenwoordig lijken we honderd van zulke jongetjes nodig te hebben. Dan is er een week lang reuring. En op den duur hebben we er misschien duizend nodig."
"Truman show"
Romy, die veel onderzoek doet naar de misstanden rond de Middellandse Zee, spreekt regelmatig met kustwachten. "Soms voelt het alsof ik in The Truman Show zit: iedereen speelt mee, doet alsof dit allemaal normaal is, totdat Truman wakker wordt. Als je veel aan de grens hebt gezien, dan is het bijna surrealistisch om vervolgens op zo’n International Border Management Conference te zitten, waar het alleen gaat over ‘grensbeheer’ – zo’n neutraal woord. In de taal merk je dat de pijn niet bestaat. Er is nooit een panel met vluchtelingen aanwezig. Er wordt echt weggekeken."
Abonneer je op onze wekelijkse nieuwsbrief!
Elke zaterdag het beste van NPO Radio 1 in jouw mailbox.
Gerelateerd
