Hoe we Centraal-Europa beter kunnen begrijpen en waarom het toch écht geen 'Oost-Europa' is

Daarom schreef Luiten het boek Begrijp jij Centraal-Europa nog?. Als we het hebben over Centraal-Europa, dan is het allereerst goed om te weten over welke landen het dan precies gaat. Dan moet je denken aan Polen, Slowakije, Tsjechië, Litouwen en Hongarije.

Geen Oost-Europa

Deze landen liggen allemaal ten oosten van ons, maar toch kunnen we volgens Luiten beter geen Oost-Europa meer zeggen. "Oost-Europa is de kwalificatie die werd gegeven nadat in 1945 het IJzeren Gordijn werd opgetrokken en met die benaming werd het vooral als verlengstuk van de Russische wereld gezien."

Als je dat doet, dan doe je de landen echt te kort vertelt de historicus. "Het is een gebied met een enorme rijke en multiculturele traditie." Daarnaast heeft het gebied ook een eeuwenlange tolerantie legt Luiten uit. "Het was niet voor niks dat Joden vanuit Duitsland in de middeleeuwen naar Polen trokken." En dat is volgens de schrijver toch echt anders dan het Russische gebied.

'Polen vroeger het grootste land van Europa'

Wat ook opvalt aan het gebied is de enorme beweeglijkheid van de grenzen door de eeuwen heen. Wat weinig Nederlanders weten is dat Polen vroeger het grootste land van Europa was vertelt Luiten. "De grens liep vroeger van de Oostzee tot de Zwarte Zee." Die grenzen zijn eindeloos verschoven en door heel veel mensen in Europa wordt dat nog niet als een vastgesteld feit gezien. Daardoor is de angst voor mensen in dat gebied altijd nog erg groot. "Als je niet uitkijkt, dan word je gewoon weer opgegeten door je buurland."

Oekraïne ondervindt dat nu natuurlijk aan den lijve. Als je in de geschiedenis van Oekraïne en Rusland duikt, dan worden een heleboel dingen duidelijk van wat daar nú gebeurt en welke bewegingen er allemaal zijn, legt Luiten uit. "Al is wat er nu gebeurt natuurlijk een enorme schending van internationaal recht." Luiten ziet vaak gebeuren dat allerlei mythes uit de geschiedenis worden gebruikt voor eigen gewin.

Weinig kennis van die geschiedenis

Ook ziet Luiten dat we in Nederland maar weinig weten van deze geschiedenis. Hij vertelt dat het op scholen ook niet echt aan de orde komt. "In de geschiedenislessen lijkt het vaak alsof Nederland een soort sluitstuk van de civilisatie was. Maar dat was Praag en dat was Krakau." Die geschiedenis kennen ze volgens de historicus zelfs in Polen niet meer, daar denken ze dat ze altijd streng katholiek waren. "Dus wij weten dat in Nederland al helemaal niet meer, daar kun je dus een boek over schrijven."

'Enorme tegenstellingen'

Voor zijn boek trok de docent geschiedenis op zijn fiets door veel van de landen. Tijdens zijn reizen zag hij de enorme tegenstellingen. "Als je door het Poolse platteland fietst dan kom je op hele traditionele plekken, een hele oude katholieke wereld. En even later kom je in een stad, gaat daar in een café zitten en je waant je in Amsterdam."