'De stad lijkt meer en meer een reddingsboei voor biodiversiteit'

Het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam heeft de Maasstad uitgeroepen tot Nationaal Park. Nationaal Park Rotterdam is in navolging van London National Park City de tweede stad ter wereld die officieel tot natuurgebied is verklaard.

Bij de presentatie eerder dit jaar werd zo'n groot bruin bord onthuld dat je gewoonlijk langs de snelweg aantreft om de voorbijrazende automobilist op interessante landschapsverschijnselen of gebouwen te attenderen. Dan is er een chocoladebruin plaatje te zien met teksten als 'Utrechtse Heuvelrug', 'De Biesbosch', of 'Nieuwe Hollandse Waterlinie'. Of het bord met de tekst 'Nationaal Park Rotterdam' binnenkort langs de snelwegring van A20, A16 en A15 te zien zal zijn vraag ik me af, maar de toon is gezet. De stad is een natuurgebied.

Biodiversiteitsdag

Om die claim kracht bij te zetten organiseerden de Rotterdammers op 22 mei, Internationale Biodiversiteitsdag, een zogeheten BioBlitz. Men wilde in één weekend van 48 uur binnen de gemeentegrens zoveel mogelijk soorten tellen. In totaal deden 264 waarnemers meer dan vijfduizend waarnemingen, wat een aantal van maar liefst 1353 verschillende soorten opleverde. Een ongehoord aantal zult u denken, en dat is het aan de ene kant ook, maar aan de andere kant weet ik zeker dat het nog maar een topje van de ijsberg is.

Vergelijk het maar eens met het soortenaantal dat ecoloog en oud-boswachter Luc Hoogenstein aantrof in zijn Utrechtse stadstuintje. Hij schreef er een boek over, Mijn 1000 Soortentuin geheten. Hij deed er ongeveer twee jaar over, maar dat tuintje overtrof iedere verwachting en doet dat nog steeds. Op 6 mei van dit jaar stond de teller op 1850 soorten en ik vermoed dat hij ooit de 2000e soort gaat aantikken. Dan hebben we het dus over één tuin bij een woning in een Utrechtse jaren-zeventigwijk. Niks bijzonders, er zijn honderden van zulke wijken en duizenden van zulke tuintjes in ons land.

Soorten in Rotterdam

Als je dus in één stadstuintje vijfhonderd méér soorten aantreft dan in die hele grote stad Rotterdam, betekent dat ongetwijfeld dat er in Rotterdam nog veel meer te vinden is. Als je een jaar lang net zo fanatiek de hele stad inventariseert als Luc Hoogenstein zijn tuintje heeft onderzocht, komen er zonder twijfel nog een paar duizend soorten bij. En het betekent ook nog iets anders. Het toont aan dat we in ons land voor het behoud van de biodiversiteit niet meer zonder de stad kunnen.

Ik herinner me dat ik, nu zo'n 25 jaar geleden, deze mening verkondigde en een ecoloog van Alterra me aankeek alsof ik een liederlijke godslastering had geuit. Dat was vóór de tijd waarin werd ontdekt hoe dramatisch slecht het buitengebied eraan toe is, met eindeloze mais- en raaigrasvelden, met glyfosaat en fipronil en vijf keer maaien, met landschapspijn en gesteriliseerd grasfalt. Het korhoen is verdwenen, de wulp vrijwel weggevaagd, de grutto staat op instorten, de veldleeuwerik zingt boven steeds minder akkers en wie nog een graanveld met korenbloemen, klaprozen en andere akkeronkruiden wil zien moet lang zoeken. De stad, hoe raar het ook klinkt, lijkt meer en meer een reddingboei te zijn voor onze biodiversiteit. Buiten de stad is het grotendeels een drama, uitzonderingen daargelaten.

Betekent dit nu dat we heel Nederland dan maar moeten dichtplempen met nieuwe woonwijken? Dat is een interessante vraag, waar u vandaag maar eens op moet kauwen. Fijne zondag.