Slechte luchtkwaliteit in Nederland: 'In de baarmoeder zitten al deeltjes fijnstof'

Als je naar boven kijkt, zie je niet direct dat de luchtkwaliteit in Nederland slecht is. Er hangt, zoals in China, geen zichtbare smog in grote steden en op een heldere dag zie je vanaf de boulevard in Vlissingen het strand van Breskens liggen. Toch is volgens de directeur van het Longfonds de luchtkwaliteit in Nederland erg slecht. “Het is de laatste jaren wel beter geworden, maar het lastige is dat we steeds beter weten wat ongezonde lucht doet met onze gezondheid.”

'In de baarmoeder zitten al deeltjes fijnstof'

Een voorbeeld van de invloed op onze gezondheid is volgens Rutgers dat 20% van kinderastma wordt veroorzaakt door slechte lucht. Maar niet alleen geboren kinderen hebben last van luchtverontreiniging. “We weten dat in de baarmoeder van mensen die in een ongezonde omgeving al deeltjes fijnstof zitten. Hierdoor heeft het ongeboren kind er al last van”, legt Rutgers uit.

Ook in ziekenhuizen zijn volgens Rutgers de gevolgen van slechte luchtkwaliteit te merken. “In Rozenburg (gemeente Rotterdam, red.) woont een meisje van acht en iedere keer als de lucht daar meetbaar slecht is, wordt het meisje opgenomen op de Spoedeisende Hulp.” Daarnaast overlijden er 12 duizend mensen per jaar vroegtijdig aan de gevolgen van luchtverontreiniging. Het is volgens de directeur van het Longfonds een slechte situatie. “Je denkt elke keer dat het beter gaat, maar het gaat niet beter.”

Geen gezonde waarden

De luchtwaarden die de World Health Organization hanteert, zijn volgens Rutgers extra aangescherpt omdat we steeds meer weten. In Nederland hanteren we niet de waarden van de WHO, de waarden van de Europese Unie. Die waarden zijn volgens Rutgers een gevecht tussen gezondheid en economie. “Dat zijn geen gezonde waarden en zelfs die halen we al niet”, legt hij uit.

Maar wie zijn er eigenlijk schuldig aan die luchtvervuiling? Rutgers vindt dat we allemaal het boetekleed aan kunnen trekken. Het zijn volgens hem de grote bedrijven, maar ook het verkeer en de veeteelt. “Als je je kinderen met de auto naar school brengt terwijl je ze ook met de fiets had kunnen brengen, ben je er ook schuldig aan”, vertelt hij.

De bewustwording is volgens Rutgers de eerste stap, je moet als burger weten wat er aan de hand is. In beweging komen is stap twee. “Je ziet het bij Tata Steel en Schiphol. De bevolking komt in beweging om wat aan de luchtvervuiling te doen”, legt Rutgers uit. Er is daarnaast ook wetgeving en beleid nodig, vindt Rutgers. “We zijn wel bezig met het klimaat, maar gezondheid is ook belangrijk.”

Hulp vanuit Europa nodig

Nijmegen kwam er deze zomer slecht vanaf in een onderzoek naar de luchtkwaliteit in steden. Raadslid Bos-Coenraad betreurt dat, maar weet ook hoe dat komt. “Nijmegen heeft de grootste binnenvaarthaven van Nederland en scheepvaart is in onze stad voor een groot deel verantwoordelijk voor de slechte luchtkwaliteit”, laat hij weten. “Dan heb je ook nog het industriegebied en die zorgt naast luchtverontreiniging ook voor veel stank. Dus er zijn een aantal problemen die zich opstapelen.”

Om die problemen aan te pakken heeft Nijmegen hulp nodig vanuit de overheid en Europa, legt het raadslid uit. “Er wordt aan getrokken, maar het gaat langzaam. Qua industrie leven we bijvoorbeeld nog in de oude wereld waarin de grote vervuilende industrie veel ruimte krijgt en weinig verantwoordelijkheden heeft.” Hij vindt dat bedrijven verantwoordelijk gemaakt moeten worden voor de vervuiling, ook als ze binnen de normen zitten. “Ze moeten dan verplicht worden om ook binnen die normen de uitstoot steeds verder omlaag te brengen.” Rutgers beaamt wat Bos-Coenraad zegt. “Het gaat om je gezondheid en vooral om de gezondheid van mensen met een longziekte.”

Uitdoofbeleid

Afgelopen jaar heeft minister Van Veldhoven samen met 46 gemeenten en provincies het Schone Lucht Akkoord getekend. Dit akkoord bevat een pakket aan maatregelen om de lucht in Nederland schoner en gezonder te maken. Ondanks dat Rutgers liever had gezien dat het akkoord op 2025 gericht was, in plaats van de vastgestelde 2030, is hij wel blij dat het akkoord er ligt. “Gemeenten hebben namelijk een landelijk beleid nodig en omgekeerd heeft het landelijk beleid de uitvoer van gemeenten nodig”, legt hij uit.

Ook de communicatie naar particulieren kan volgens Bos-Coenraad beter. “Door de verhoging van de gasprijs gaan veel mensen meer hout stoken om hun huizen te verwarmen, maar bijna een kwart van alle uitstoot is houtstook.” Mensen weten dat volgens het raadslid in Nijmegen niet. “De gezondheidskosten die ze zichzelf en hun omgeving aandoen, zijn op lange termijn veel hoger dan de gasprijzen.” Als het aan hem ligt beginnen we snel met een ‘uitdoofbeleid’: geen nieuwe kachels meer in gebruik nemen en bestaande kachels langzaamaan uitbannen. “Je kunt het je gewoon niet meer permitteren om hout te stoken in een woonwijk”, vindt Bos-Coenraad.