Wat is de politiek van plan met het basispakket in de zorg?

Het basispakket is "een combinatie van aanspraken" die iemand kan doen, legt Koolman uit. Daarin is dus afgesproken waar je standaard voor verzekerd bent. Alles daarbuiten is aanvullend en dus vrijwillig. "Het basispakket is echt dat stukje waar we van zeggen: dat is noodzakelijk, daar moeten mensen echt toegang toe hebben", verduidelijkt Koolman. Maar de afspraken over wat daaronder valt, verschillen met de tijd en de politieke wind. 

Toevoegen en weghalen

De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bepaalt namelijk wat er allemaal in dat basispakket valt. De minister wordt geadviseerd door het Zorginstituut Nederland, waarbij wordt gekeken of nieuwe medicatie bijvoorbeeld toegelaten wordt tot dat basispakket. Maar medicatie of behandeling uit het basispakket is dan weer net anders geregeld. "Het is een ontzettende lastige strijd om iets eruit te krijgen." Het gebeurt soms wel, als een medicijn bijvoorbeeld niet effectief blijkt te zijn. 

Politieke keuzes

De VVD, D66 en JA21 hadden het tijdens de verkiezingen erover om het basispakket "op slot" te doen. Dat de politieke partijen willen sleutelen aan het basispakket noemt Koolman een "principiële keuze." Dat heeft er voornamelijk mee te maken dat de gezondheidszorg altijd in ontwikkeling is, waardoor nieuwe behandelingen en nieuwe diagnostiek wordt toegevoegd. "Dat stroomt voor een belangrijk deel min of meer automatisch dat basispakket in", aldus Koolman. "Dat betekent dat de uitgaven van de zorg stijgen, zonder dat de politiek daar invloed op heeft. En heel veel politieke partijen willen dat niet." 

Buurlanden

In België, Duitsland en Engeland is dat net anders geregeld en worden nieuwe medicijnen sneller toegevoegd, terwijl het minder rijke landen per hoofd zijn dan Nederland. "Die geneesmiddelen zijn zo duur dat we dat geld liever elders uitgeven in de zorg", legt Koolman uit. Nederland wacht dus totdat de medicijnen goedkoper zijn geworden. "Nederland zegt: laat andere landen maar betalen voor innovatie. Als die innovatie dan zo goedkoop is dat die beter is en goedkoper is dan andere zorg in Nederland, staan wij daar wel voor open." 

Arbeidsproductiviteit

'Pijn hoort erbij' lijkt de heersende gezondheidscultuur te zijn in Nederland, denkt Koolman. Daarbij komt dat gezondheidseconomen vooral kijken naar de impact van medicijnen op arbeidsproductiviteit en niet zozeer het levensgeluk. Medicijnen die de arbeidsproductiviteit namelijk verhogen, en er dus voor zorgen dat mensen weer aan het werk kunnen, worden eerder vergoed. 

Tandheelkunde

Sommige dingen vallen dan weer nooit onder het basispakket, zoals tandzorg. Maar waarom wordt jouw gebit daar niet in meegenomen? "Op het moment dat een uitgave vrij zeker is, is het eigenlijk niet meer zo logisch dat je het gaat verzekeren", meldt de gezondheidseconoom. De kans is namelijk betrekkelijk klein dat je een grote uitgave zal moeten doen, dus daar wil je wél tegen verzekeren. Maar twee keer per jaar op controle is een redelijk vast bedrag en kan dus in een premie verwerkt worden. "Dan betaal je elke maand als het ware dat bedrag wat je anders twee keer per jaar zou betalen."

Marktwerking

En waarom zouden we dan niet teruggaan naar het oude systeem, zonder marktwerking? "Ziekenhuizen zouden dan deel van de overheid zijn en de directeur van het ziekenhuis wordt dan aangesteld en ontslagen door politici", begint Koolman. Bij privaat zorgaanbod is er dan weer inkooporganisatie die "potjes durft te breken" en geld in te investeren, waar de overheid dat voorheen niet durfde, aldus Koolman. "Je zag toen dat er niet werd doorgepakt op dossiers die dat wel nodig hadden." 

Zorgverzekeraars hebben daar dus een belangrijke taak in, namelijk concurreren voor de beste prijs. Koolman denkt dan ook dat we vooral naar onze Scandinavische vrienden moeten kijken en de ziekenhuizen moeten nationaliseren. "Maar daar zit heel veel weerstand, dat moeten we niet vergeten."