'Het is juist gemakkelijker om bijstand aan te vragen, maar mentale drempel is hoger'

Ugur werkt ruim zestien jaar als ambtenaar bij de sociale dienst. Zij ziet steeds meer mensen die de bijstand bewust laten liggen of deze te laat komen aanvragen zodat ze al dieper in de (financiële) problemen zijn geraakt.

Systeem eenvoudiger

Het beeld het aanvragen ingewikkelder is dan vroeger, klopt volgens haar niet. De afgelopen zestien jaar is het systeem door digitalisering veel sneller en eenvoudiger geworden. Ook hoeven er minder documenten te worden ingeleverd, vertelt ze.

Toch merkt ook zij dat er minder mensen een beroep doen op de bijstand en dat komt volgens haar door schaamte over dit onderwerp. De toeslagenaffaire, waarin de overheid als strenge fraudejager optrad, draagt er volgens haar niet aan bij dat mensen sneller een bijstand zullen aanvragen, maar deze trend ziet ze al langer.

Huisbezoek

Addy de Jong is lid van de Spraakmakers Communtity en heeft een groot deel van haar werkzame leven bij de uitkeringsdienst gewerkt. In de jaren negentig kende zij al haar ‘klanten’, zoals ze de aanvragers van een bijstandsuitkering noemde. “Je ging op huisbezoek, niet om de koelkast open te trekken en te controleren, maar om te praten met iemand zodat je wist wat iemands situatie was.”

Volgens haar droeg deze persoonlijke aandacht eraan bij dat mensen sneller uit de bijstand naar werk geraakten. Vanaf 1995 zag ze de organisatie zakelijker worden en verdween de persoonlijke begeleiding. "Ik denk dat die verzakelijking juist fraude in de hand werkt."

Wethouder

Moeten gemeenten meer doen om deze 'niet-gebruikers' te bereiken? Ja, vindt wethouder Rutger Groot Wassink van Sociale Zaken Amsterdam. Het betreft vaak gezinnen met kinderen en hij wil voorkomen dat kinderen in armoede opgroeien.

Hij denkt op de eerste plaats dat het sociaal minimum, waaronder het minimumloon en dus de uitkeringen, omhoog moeten. Daarbij is de participatiewet te ingewikkeld en niet meer passend bij deze tijd, vindt hij. Ook de mentaliteit moet anders. "Ik ben ervan overtuigd dat we anders moeten omgaan met mensen die een beroep moeten doen op bijstand."

Positieve ontwikkeling

Hij is ook optimistisch over de politieke wil om de wet te verbeteren. "Ik zie ook in de Kamer bij partijen die dit tot voor kort zeker niet steunden, wijzigingen in die zin." Als voorbeeld noemt hij de VVD en D66 die bijvoorbeeld willen toestaan dat er meer wordt bijverdiend. "Een nieuw kabinet moet écht aan de slag met de bestaanszekerheid van mensen."