Jet Bussemaker vindt dat regering regie moet nemen in corona-aanpak: 'Niet alleen aan sectoren overlaten'

"De aanpak van corona vraagt altijd om een brede maatschappelijke afweging", zegt Bussemaker. Het is volgens de RVS-voorzitter belangrijk dat de regering zich nu voorbereidt op het maken van die ingewikkelde afwegingen. "Het gaat daarbij altijd om het doordenken van lastige keuzes." Als die keuzes pas worden gemaakt op het moment dat het coronavirus rondwaart en slachtoffers maakt loopt de politiek het risico om 'ogenschijnlijke makkelijk uitvoerbare keuzes' te maken, zoals de maatregel om 1,5 meter afstand te houden.

Bussemaker noemt als voorbeeld de situatie in de verpleeghuizen aan het begin van de pandemie. "We hebben te maken met aan maatschappelijke afweging: enerzijds het bestrijden van het virus en anderzijds zorgen dat mensen op een menswaardige manier kunnen sterven."

'Je hebt verschillende soorten informatie nodig'

In het rapport worden vijf mogelijke scenario's, oplopend van zeer meevallend tot worst case, uitgewerkt. De adviezen in het rapport zijn per thema uitgewerkt: van onderwijs tot mensenrechten. "Je hebt verschillende soort informatie nodig", zegt Bussemaker. "Informatie van virologen en epidemiologen maar ook van experts uit tal van andere terreinen en sectoren."

Bussemaker vertelt dat het rapport is samengesteld door een kerngroep van adviesraden, maar dat er is samengewerkt met bijvoorbeeld de Raad voor Cultuur, de Onderwijsraad en de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming. "Zij hebben ook bekeken: wat betekent dit voor ons? We hopen ook dat het rapport alle sectoren aan het denken zet."

"Het is super ingewikkeld", zegt Bussemaker. "Dat maakt dat je nog beter moet kijken naar wat de aanpak van één terrein betekent op een ander terrein. Dat is een van onze adviezen: Het gaat om lastige afwegingen. Weet dat welke keuze je ook maakt, het altijd pijn doet."

'Minister-president heeft belangrijke rol te spelen'

"Het moet een verantwoordelijkheid zijn van alle ministeries, niet alleen van VWS", zegt Bussemaker. "Daar heeft de minister-president ook belangrijke rol in te spelen."Volgens Bussemaker is het slechtste wat we kunnen doen elke crisis alleen maar als één crisis te bekijken. "Corona is niet alleen een crisis die de zorg en ic-capaciteit bedreigt. Dat kan dus ook nooit het enige criterium zijn."

"Probeer het niet simpel te maken door problemen weg te definiëren, maar leg ze op tafel. In de wetenschap dat je je als politiek niet achter anderen kan verschuilen. Je kan niet zeggen 'we volgen alleen het kompas van de wetenschap'. Weet dat je uiteindelijk een belangrijke waarde afweging moet maken. Dat is uiteindelijk waar politiek over gaat."

Zorgvuldig en transparant

Wat nou als dit rapport bij de verantwoordelijken in een la verdwijnt? "Dan lopen we het risico dat we net zo lang wachten tot het te laat is. En dat we dan besluiten moeten nemen die niet gedragen worden. Waardoor het wantrouwen bij burgers, wat toch al vrij groot is, nog eens versterkt wordt. Ook de discipline om je te gedragen naar die maatregelen kan afnemen en de gevolgen van de maatregelen kunnen ook heel erg vervelend zijn. Kortom: dan ben je te laat om het nog zorgvuldig en transparant te doen."

Bussemaker stelt dat de hoop is dat dit rapport tot nadenken stemt. Bij de regering, maar ook bij andere organisaties, in de zorg in het onderwijs en in de justitiële keten. "Maar dat bij de regering in ieder geval ook het gevoel beklijft dat zij regie moeten nemen. Dat het niet alleen iets is wat je aan de sectoren kan overlaten."