Demonstraties lopen steeds vaker uit de hand: 'Er wordt inderdaad met stenen, hekken en glaswerk gegooid'

Steeds meer demonstraties, maar ook meer ME  

Er wordt steeds meer gedemonstreerd. Tussen 2017 en 2018 is het aantal demonstraties zelfs verdriedubbeld, vertelt misdaadjournalist Alissa Hippe bij Het Misdaadbureau. "Daarvan loopt ongeveer 3 procent uit de hand", zegt Hippe. "De Inspectie Justitie en Veiligheid heeft onderzoek gedaan naar de politie-inzet. Ook die inzet is in deze periode met 84 procent gestegen, en met name politie-eenheden in de grote steden merken daar de gevolgen van." "Er zijn schattingen te maken van de kosten", legt Hippe uit. "Bijvoorbeeld: de coronaprotesten op het Museumplein in Amsterdam in 2021 kostten bij elkaar 5,5 miljoen euro."

Minder veilig

"Als journalist is het tegenwoordig nodig, zeker als je met een filmploeg op pad gaat, om beveiliging mee te nemen naar demonstraties", vertelt PowNed-verslaggever Tom Olthof. Hij staat vaak met zijn neus bovenop de protesten en maakt geregeld wat mee. "Je bent je er steeds van bewust dat je voorbereid moet zijn op bepaalde situaties, zoals voorkomen dat je in je eentje midden in een groep terechtkomt."

May Smeets werkte als ME’er en trad in het verleden op wanneer demonstraties uit de hand liepen. "Het is eigenlijk absurd dat demonstranten zich tegen de ME richten", vindt Smeets. "Als ME sta je daar met zo’n grote groep dat je echt denkt: 'Wij gaan dit met elkaar fixen.'" Smeets vertelt hoe het is om als ME’er in te grijpen bij rellen: "Vanaf een ruststand krijg je te horen dat je je volledig moet omkleden achter in een klein busje. Dan stap je uit, en wordt er inderdaad met stenen, hekken en glaswerk gegooid."

'Politie grijpt niet hard genoeg in'

"Op zowel linkse demonstraties, zoals Extinction Rebellion of pro-Palestijnse demonstraties, als op rechtse demonstraties, bijvoorbeeld anti-AZC-protesten, hoor je voortdurend dat de politie te hard optreedt tegen hen", vertelt Olthof. "Maar volgens hen treedt de politie dan weer te zacht op tegenover de andere partij." "Hele harde data om dat echt te vergelijken hebben we niet", zegt VU-onderzoeker Laura Keesman. "Het is inderdaad vooral een beeld dat leeft. De politie moet in principe bij elke demonstratie opnieuw analyseren, zonder aanzien des inhouds."

Hoe zit dat in andere landen?

Keesman doet voor de VU onderzoek naar politie-inzet bij demonstraties: "Ik mocht meekijken in Nederland, België, Duitsland, Zweden, Frankrijk, Engeland en Noord-Ierland, en ik heb met de Schotse politie gesproken." "In Nederland staat de politie heel dicht bij de burger. In het openbare-ordeveld zijn ze echt bezig om demonstreren te faciliteren", stelt Smeets. "Frankrijk is daarin echt de buitenstaander. Daar is de mindset: 'Wij zijn er niet voor de burger, maar we zijn er om de instituties te beschermen.' Dat betekent dat ze speciale eenheden hebben met veel bevoegdheden. Bijvoorbeeld iemand die op een motor rijdt terwijl er een agent achterop zit met een wapenstok, en het is rijden en slaan."

"Op zich is het fijn om te horen dat Nederland het goed doet", zegt Keesman. "We hebben goede strategische basisprincipes die ook op andere plekken worden overgenomen." Volgens haar zei de Zweedse politie: "Als Nederland twijfelt aan dat model, dan zouden ze goed moeten nadenken over hoe invloedrijk het eigenlijk is geweest."

Benieuwd naar het hele verhaal van May Smeets over haar ervaringen bij de ME? Of hoor je graag meer over het onderzoek van VU-onderzoeker Laura Keesman? Beluister dan de nieuwste aflevering van Het Misdaadbureau in de NPO Luister-app of op Spotify.