Zal of zullen? 'Niet altijd zo voor de hand liggend'

De Taalstaat-luisteraar Nick Meijdam zond een zin in die verwarring opriep: "Burgers die vinden dat wij door clowns worden geregeerd en die dat als groep symbolisch uiten, zal door de rechter geen strobreed in de weg worden gelegd."

Waarom 'zal'?

"Deze zin is een echte tongbreker", stelt Jochemsen, "maar grammaticaal gezien is het enkelvoudige 'zal' hier het meest gebruikelijk." Dat komt doordat veel mensen de zin vergelijkbaar met 'De burgers zal niets in de weg worden gelegd' opvatten. In zulke constructies is 'niets' of 'geen strobreed' het onderwerp en 'de burgers' een meewerkend voorwerp. Het werkwoord past zich dan aan het enkelvoudige onderwerp aan.

Toch klinkt 'zullen' logischer

De verwarring is begrijpelijk, vult Jochemsen aan. "'De burgers' staat vlak voor het werkwoord, precies op de plek waar normaal het onderwerp komt." Dat versterkt de indruk dat meervoud hier logischer is. Bovendien is dit grammaticaal verdedigbaar: als men 'de burgers' als onderwerp ziet, dan ligt een zin als 'de burgers zullen niet worden tegengewerkt' voor de hand. Die constructie ligt qua betekenis dicht bij de gebruikte uitdrukking.

Werkwoordelijke uitdrukkingen

Volgens Jochemsen draait het er allemaal om hoe je werkwoordelijke uitdrukkingen aanvoelt. "Als je 'geen strobreed in de weg leggen' als één geheel ziet, zoals bij 'de mond snoeren' of 'het hof maken', dan voelt 'geen strobreed' niet meer als een los onderwerp." In dat geval is een meervoudige vorm zoals 'de burgers zullen geen strobreed in de weg worden gelegd' goed te verdedigen. "Maar voorlopig", stelt Jochemsen, "gebruikt het meerendeel van de taalgebruikers nog het enkelvoud, omdat 'geen strobreed' als onderwerp wordt ervaren."