Vergeven of vergelden? Strafrechtadvocaten pleiten voor menselijkheid in het rechtssysteem

In de documentaire Vergeven of Vergelden stellen strafrechtadvocaten Wikke Monster en Klaartje Freeke het huidige strafrecht ter discussie. Volgens de advocaten kijken we als maatschappij te eenzijdig naar misdrijven en vergeten we de mens achter de daad. De documentaire toont praktijkvoorbeelden waarin hun benadering het verschil maakt.

Liefde nodig

Een zaak rond het stelen van enkele tubes tandpasta laat volgens strafrechtadvocaat Wikke Monster zien hoe schrijnend de situatie van een dader kan zijn. "Als we ook maar één blik werpen op het leven van deze meneer, dan zien we zo’n bodemloos verdriet", zegt Monster.

In plaats van een gevangenisstraf, pleit zij voor een menselijke benadering. "Hij had vooral wat liefde en aanspraak nodig." Monster benadrukt dat het strafrecht oog moet hebben voor de 'zwarte kant van ons mens-zijn', die niet alleen bij criminelen voorkomt. "Die hebben we, als mens zijnde, allemaal."

Hand schudden van belang

Klaartje Freeke begeleidde een slachtoffer van verkrachting in een gesprek met de dader, een uitzonderlijke stap in zedenzaken. Freeke benadrukt dat het voorgaand aan het gesprek belangrijk is dat slachtoffer en dader elkaar de hand schudden. "Als je iemand een hand geeft en als gelijken tegenover elkaar zit, dan is het voor degene die jou moet aanhoren makkelijker als je hem gewoon als mens blijft zien", legt Freeke uit.

Ze benadrukt dat slachtoffers zo beter gehoord worden. "Ik wil alles doen om ervoor te zorgen dat zij echt een goed gesprek hebben."

Andere aanpak

Volgens Monster levert hun benadering vaak andere uitkomsten op. "Wanneer je je echt verplaatst in de ander, kan je als strafrechtadvocaat een betere keuze maken in welke verweren je wel of niet gaat voeren."

Ook Freeke stelt: "Als rechters het idee krijgen dat er een spelletje wordt gespeeld rondom die onschuld, dan worden er vaak juist zwaardere straffen opgelegd." Door de mens centraal te stellen, ontstaat er volgens hen meer rechtvaardigheid en acceptatie van de straf.

Ruimte voor zachtheid

Erik van Muiswinkel, cabaretier, schrijver en Spraakmaker, noemt Monster en Freeke 'een soort mediators'. Van Muiswinkel wijst op het gebrek aan tijd en middelen om elke zaak met zoveel zorg te behandelen. Volgens de advocaten kan het echter wel vrijgemaakt worden, mits er politieke wil is. "Ja, het kost tijd. Maar het is vertragen om erna te kunnen versnellen", zegt Monster. "Je hoeft niet het Wetboek van Strafvordering te veranderen. Begin gewoon met nieuwsgierig zijn."

Beweging in het systeem

De benadering van de advocaten krijgt steeds meer bijval. "We krijgen veel aanmoediging, juist van rechters, officieren en advocaten", aldus Monster. Ook studenten tonen dat zij geïnspireerd zijn. "Als het zo kan, dan wil ik misschien wel strafrechtadvocaat worden", vertellen ze Monster na een college. De documentaire is volgens beiden een oproep: "Geef de zachte krachten ook een stem, juist in deze zware tijden."

De documentaire Vergeven of vergelden wordt op woensdag 7 mei om 22.20 door KRO-NCRV uitgezonden als NPO Doc op NPO 2.