Tamme wolf alleen te verklaren door verkeerd gedrag mens

Het onderzoek van Kuijper laat zien dat ook in dichtbevolkte gebieden wolven hun angst voor mensen behouden. Kuijper: "Ik kan tamme wolven niet anders verklaren dan dat ze gevoerd zijn door mensen of op andere manieren hebben geleerd dat nabij mensen voedsel is te vinden."

Onderzoek: wolf panisch door mensenstem

Het onderzoek dat Kuijper deed met een team van internationale onderzoekers uit Polen en Canada vond plaats in het Tuchola bos (Bory Tucholskie) in het noordwesten van Polen, in de buurt van de stad Gdansk. "Dit gebied heeft veel gelijkenissen met de Veluwe", aldus Kuijper. "Je hebt hier veel bosbouw en recreatie, maar ook sinds vijftien jaar een behoorlijk aantal wolven."

Op verschillende plekken in het bos plaatsten Kuijper en zijn team cameravallen met afspeelapparatuur. "Kwam er een wolf voorbij, dan speelde het geluid van een mens, een hond of een vogel af. Met de cameraval konden we de reactie van de wolf vaststellen."

Wat blijkt? Wolven reageren bij het horen van een mensenstem in bijna 90 procent van de gevallen panisch. Ze verlieten de plekken ook twee keer sneller na het horen van mensen ten opzichte van het vogelgeluid. "Wij concluderen daaruit dat wolven ook in dichtbevolkte gebieden niet zomaar hun angst verliezen", vertelt Kuijper. Het onderzoek is afgerond en wordt binnenkort opgestuurd naar een wetenschappelijk tijdschrift.

Wolvendeskundige Dick Klees van Studio Wolverine is niet direct betrokken geweest bij het onderzoek: "Het is een wetenschappelijk degelijke studie, waarbij de resultaten in lijn zijn met wat we uit andere onderzoeken weten." Ook andere studies in Europa laten zien dat wolven mensen sterk mijden. Wolven komen namelijk minder graag op plekken waar regelmatig mensen zijn. Daarnaast mijden wolven mensen ook op tijdschaal: wolven worden op drukkere plekken meer nacht-actief om mensen te ontlopen.

Dat een wolf zijn angst voor mensen niet zomaar kwijt is, vindt Kuijper niet vreemd: "Ondanks dat veel Europese landen niet jagen op wolven, zijn mensen nog steeds de belangrijkste doodsoorzaak. Denk aan verkeersaanrijdingen, maar ook illegaal afschot vindt veel plaats." Het Duitse wolvendocumentatie- en adviescentrum DBBW laat bijvoorbeeld zien dat van de 1264 gevonden dode wolven in Duitsland er 115 werden gestroopt. Klees voegt daaraan toe: "Angst voor de mens zit heel diep ingebakken in de wolf. Wij hebben ze duizenden jaren lang vervolgd. Alleen de meest schuwe en angstige wolven konden overleven."

Hoe worden wolven dan tam?

Hoe verklaart Kuijper de tamme wolf dan? "Als ik kijk naar de video's van tamme wolven in Nederland zie ik erg vreemd gedrag. Bijvoorbeeld het actief benaderen van auto's en mensen. Dat doet vermoeden dat die wolven hebben geleerd dat er voedsel te vinden is nabij mensen. Een heel gevaarlijke situatie. Als mensen en wolven te dicht bij elkaar komen is een ongeluk zo gebeurd. Dat blijkt ook uit de handvol (bijt)incidenten elders in Europa. Hier gaat het bijna altijd om wolven die zijn gevoerd door de mens of wolven die in gevangenschap zijn opgegroeid. Dat is de enige verklaring die ik voor dit gedrag heb."

Deze verklaring wordt breed gedeeld bij internationale wolvendeskundigen. Afgelopen 2 tot en met 6 juni vond het internationale Wolves Across Borders congres plaats in Lunteren. De organisatie meldt dat de meer dan 350 deelnemers van over de hele wereld het gezamenlijk eens waren dat wolven van nature schuw zijn, maar potentieel gevaarlijk gedrag kunnen aanleren. Ook zag de organisatie consensus over dat menselijk gedrag meestal de oorzaak van problematisch gedrag van wolven is.

Dat bevestigt Klees, die aanwezig was op het congres: "Alle buitenlandse wolvendeskundigen die ik sprak zagen dat er iets vreemds aan de hand was bij de tamme wolven in Nederland. Men kan dit niet anders verklaren dan een positieve prikkel vanuit de mens."

In Nederland is nooit onomstotelijk vastgesteld dat er wolven zijn gevoerd, al zijn er wel vermoedens. Zo wijst Klees op een video van een tamme wolf op de Hoge Veluwe in 2022. "We zien dat deze wolf op iets hards kauwt. Mogelijk op een hondenbrokje. Een stukje bot sluit ik uit. Botten met merg zijn interessant voor wolven, maar dat zijn platte ribben of zware botten van de poten, geen kleine scherven. Bewijs is het niet, maar het geeft wel een vermoeden.”

Een tamme wolf op de Hoge Veluwe in 2022. Vanaf 9'45 is te zien dat er gekauwd wordt op iets hards. Mogelijk een hondenbrokje. (Copyright: Leo JR Boon, Eifel Nature Tours.)

Dat wil overigens niet zeggen dat elke wolf die gezien wordt nabij mensen een tamme wolf is. Kuijper: "Wolven die dwars door woonwijken heenlopen lijken misschien tam, maar als ik ze goed bekijk, zie ik een wolf die niet op z’n gemak is en zich in een stressvolle situatie bevindt. Dit zijn wolven die op zoek zijn naar nieuwe territoria en per ongeluk in een dorp of stad terecht zijn gekomen. Dat is normaal gedrag van jonge wolven die op zoek zijn naar een nieuwe plek."

Samenleven is goed mogelijk

Kuijper vindt het belangrijk dat we in Nederland leren omgaan met wolven, om tamme wolven te voorkomen: "De wolf is niet gevaarlijk, maar is ook zeker geen knuffeldier. Wij moeten als mens leren om respect voor een wolf te hebben. Wij moeten uit hun buurt blijven en de wolf moet geen reden vinden om in onze buurt te komen. Dan kunnen we goed samenleven, ook in een dichtbevolkt land."