De Formatie: wat gaat er nu gebeuren?

In Nederland is het nog nooit voorgekomen dat er één partij de meerderheid heeft in het parlement. Dat betekent dat er een coalitie moet worden gevormd. Minstens vier partijen zijn daar, in dit geval, voor nodig.

De verkenner

De eerste stap in het proces na de uitslag van de verkiezingen is een verkenner aanstellen. Opvallend genoeg staat er nergens in de wet beschreven hoe het proces precies hoort te werken. Als het op dezelfde wijze als in 2012 wordt gedaan, zal de grootste partij een voorstel doen voor de verkenner. Dat was vijf jaar geleden VVD-prominent Henk Kamp. Die nieuwe rol om de koning buiten de formatie te houden is sinds 2012 ingevoerd. Een verkenner heeft een week de tijd.

Informateur

Nadat de nieuwe Kamerleden geïnstalleerd zijn en wordt/worden er één of meer informateur(s) benoemd. Dat zijn prominente leden van de partijen die met elkaar een nieuw kabinet willen gaan vormen. Daarna volgt een ingewikkeld proces. In dit stadium zitten de verschillende partijen aan tafel en stellen samen een regeerakkoord op.

Dit is een spannende periode waarbij geen pottenkijkers worden geduld en soms maanden kan duren. Alle partijen, dus zij met rechtse en ook met linkse belangen, moeten elkaar ergens in het midden gaan vinden. Het kan niet anders dan dat elke partij ergens concessies moet doen. Maar waar ben je bereid je idealen iets te laten varen en bij welke onderwerpen houd je voet bij stuk? Het is een spel van 'dealen en wheelen'. Tot de dag dat er witte rook opstijgt en de premier het volk en de journalisten, die de komende tijd uren zullen posten bij de plek van overleg, het regeerakkoord kan presenteren.

In de tussentijd maakt elke partij uit de coalitie al een lijstje van potentiële kandidaten voor de functie: wie wil welke ministerpost? Wie hebben ze daar voor in huis?

Als dat regeerakkoord er is kunnen de ministers en staatssecretarissen worden beëdigd door de Koning, en volgt de bekende bordes-scène. Dit gehele proces duurt gemiddeld meer dan twee maanden. Het record staat op 10 dagen (snelst) en 208 dagen (langzaamst).

Luister naar De Nieuws BV voor de actuele politieke situatie in Den Haag.