'De eindtoets doet geen recht aan de ontwikkeling van kinderen'

De eindtoets in Nederland is bijna een traditie te noemen. In 1966 werd de eerste eindtoets ontwikkeld en is sindsdien in bijna onveranderde vorm afgenomen bij groep-8-leerlingen. Het originele idee achter deze eindtoets was niet om de leerlingen te kunnen plaatsen in een vorm van voortgezet onderwijs. De eindtoets was bedoeld om te testen “wat er nou in het onderwijs moest worden aangeboden en hoe goed dat gebeurde”, aldus Heij. Voor de wet was het wel belangrijk om leerlingen te verdelen over het voortgezet onderwijs, dus vanaf het begin waren de aspecten van selectie en kwaliteit meegenomen in de eindtoets.

Kansenongelijkheid

“Ik denk dat deze vorm van toetsing kinderen tekort doet”, stelt Heij. “Het uitgangspunt van de eindtoets, en dat is heel belangrijk om je te realiseren, is dat kinderen vergeleken worden met elkaar.” De score van de toets wordt berekend op een schaal die loopt van 501 tot 550. Kinderen worden verspreid over deze schaal en zijn dus afhankelijk van hoe alle andere kinderen van Nederland presteren op deze toets. “Het is echt een verdeelsleutel.”

Volgens Heij heeft Nederland heeft het onderwijs altijd gezien als een voorportaal van de arbeidsmarkt. ”Dus er wordt gekeken dat leerlingen niet hoger worden opgeleid dan wat de arbeidsmarkt nodig heeft.” Kinderen worden op 12-jarige leeftijd hier al op voorgesorteerd. Heij betuigt dat het belangrijk is om te realiseren dat kinderen meer tijd nodig hebben om te laten zien wat ze in huis hebben. In het kader van Heij haar onderzoek is ook gebleken dat dit proces achter de eindtoets niet bevorderlijk is voor de kansengelijkheid.

Toekomst voorspellen

Met de eindtoets wordt geprobeerd de toekomst van kinderen te voorspellen, terwijl er op zo’n jonge leeftijd nog geen duidelijk beeld is van wat kinderen wel of niet kunnen volgens Heij. De score die kinderen krijgen zet een stempel. “Het zet zich vast als een oordeel over jou als mens en of je slim bent of niet slim bent. Daarmee zijn die scores niet zo onschuldig als dat ze lijken.”

Niet alleen in het selectieproces, maar ook in het meten van de kwaliteit van het onderwijs komt de eindtoets tekort volgens Heij. Omdat het resultaat afhangt van alle deelnemers aan de toets, is het geen betrouwbaar middel om een oordeel te geven over de algemene kwaliteit van het onderwijs. Heij ziet als oplossing het uitstellen van selectie, zodat kinderen langer de tijd hebben om zich verder te ontwikkelen. “De eindtoets in huidige vorm doet geen recht aan de ontwikkeling van kinderen.”

Luister het volledige gesprek in de podcast.