Hoe voorkomen we dat pro-Palestijnse protesten nog verder escaleren?

De pro-Palestijnse demonstraties: goed bedoeld idealisme of een opmaat naar radicalisme? Beluister de nieuwste aflevering van de Ongelooflijke Podcast terug met VVD-Kamerlid Ulysse Ellian en hoogleraar en terrorismedeskundige Beatrice de Graaf.

Eerder deed De Graaf onderzoek naar protesten in de jaren zeventig, die vreedzaam begonnen maar uiteindelijk uit de hand liepen, waaronder in de Verenigde Staten en Duitsland. Ze schreef het boek 'Theater van de angst'. “Allebei begon het met de politie die een vreedzame demonstrant doodschoot”, legt de onderzoekster uit. “Daarna escaleerde het pas en radicaliseerden de studenten.”

“Als mensen stellen dat er onrecht wordt gepleegd, terecht of niet, dan komen ze in verzet”, zegt De Graaf. “Als dat extra hard wordt onderdrukt, keren ze zich tegen de autoriteiten en verschuift het doelwit iets naar de achtergrond en wordt het een escalatie van geweld tussen demonstranten en politie.”

Escalatie vanuit studenten zelf

Ze spoort nu naar dezelfde soort patronen bij de huidige demonstraties, waarbij radicalisering wordt aangewakkerd. Toch is de situatie nu anders: “De politie blijft lang op afstand en het College van Bestuur blijft lang praten. De demonstranten schalen nu zelf op. Ik vraag me af of de escalatie nu meer uit de studentenkant komt, in plaats van de autoriteitenkant.”

Daarom ligt er voor autoriteiten een belangrijke taak, stelt ze: “Politie, ME en universiteitsbestuur moeten voor het risico op verdere radicalisering geen olie op het vuur gooien. Vanuit dat licht snap ik ook niet als bepaalde politieke leiders van de formerende partijen dan heel agressief gaan twitteren.”

Radicale islam

VVD-Kamerlid Ulysse Ellian is bezorgd over de demonstraties, waar hij ook uitingen van de radicale islam in terug ziet komen. “Deze demonstraties hebben niks meer met kritiek op de Israëlische regering te maken”, zegt hij. “Er lopen figuren rond die alleen maar Arabisch spreken en inmiddels blijkt er ook betrokkenheid van organisaties zoals Samidoun, die in Duitsland verboden is.”

Uiteindelijk vormt de botsing van meningen de essentie van democratie, stelt hij. “Wat je hier ziet, is dat onwetendheid ertoe leidt dat mensen zich voor het karretje van de radicale islam laten spannen. Wat ik in toenemende mate zie, is: ‘gij zult doen wat wij vinden’. Je hebt die mening of niet. Ik maak me er zorgen over als ik zie hoe universiteiten zo onder druk worden gezet. De demonstraties worden als kapstok gebruikt voor Jodenhaat. Het gaat niet meer om Israël, maar om de focus op Joden vanuit een radicaal-islamitisch gedachtegoed.”

Risico op radicalisering

“Kijk wel uit dat je zo’n beweging, waar wel degelijk ook malafide elementen inzitten, niet helemaal stileert tot een soort van grote, internationale islamitische terroristische organisatie”, zegt De Graaf. “Dan snijd je jezelf in de vingers en dan radicaliseert het. Dat wijst het verleden uit bij protesten in de Verenigde Staten, Duitsland en Italië.”

Voor een beter voorbeeld verwijst ze naar de Nederlandse aanpak in de jaren ’70. “De politie heeft heel erg geprobeerd om het kaf van het koren te scheiden. De mensen die als heel erg radicaal en ideologisch doorgewinterd werden gezien, kregen een bezoek thuis en daar werd mee gesproken. Er werden bewust geen martelaars gecreëerd. Anders loop je het risico dat het publieke leven wordt verstoord en er slachtoffers en doden vallen.”

De radicalen bekeer je niet, stelt ze. “Maar de mensen daar omheen kun je wel een beetje het de wind uit de zeilen nemen door er niet te hard op in te gaan. Je moet heel goed weten wie je moet hebben en wie niet. Dat vereist heel veel moed, inzicht, wijsheid en geduld van de autoriteiten. Maar daarmee los je het wel op, in plaats van in het algemeen je afschuw uit te spreken en iedereen als terroristisch weg te zetten.”