Ambtelijke top van ministeries blijft uitkomsten van rapporten aanpassen

NRC-journalist Merijn Rengers kreeg een tip over een rapport van binnenuit, namelijk: de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Zijn collega Jorg Leijten vertelt erover. "We begonnen met een Wob-verzoek en kregen een telefoontje van ILT. Als we zouden stoppen met ons verzoek, kregen we het rapport van de Inspectie, dus dat hebben we gedaan."

Conclusie aangepast

De uitkomst ervan beviel het ministerie van Binnenlandse Zaken niet en dus werd het rapport nooit geopenbaard. Tot het Wob-verzoek van de journalisten dus. De conclusie van het rapport werd omgekeerd overgenomen in een jaarverslag van het ILT na inmenging van het ministerie. Namelijk: dat het goed gaat met het landelijk ruimtelijke ordeningsbeleid. Terwijl dus in het oorspronkelijke rapport staat dat het helemaal niet goed gaat. De belangrijkste conclusie: nu lagere overheden verantwoordelijk zijn voor ruimtelijke ordening zijn gevaarlijke situaties ontstaan. Zo zouden ze niet de veiligheidszones rondom de opslag van gevaarlijk explosief materiaal kunnen bewaken.

Politiek commentator Joost Vullings ziet ook een angstcultuur onder ambtenaren. "Ambtenaren zijn veel defensiever gaan denken, vooral in risico's, en ze willen de reputatie van de bewindspersoon beschermen. Daarnaast heerst nu ook veel meer een angstcultuur binnen ministeries. Ambtenaren zetten daarom ook iedereen in de cc als ze mailen. En als er onvrede heerst over rapporten dan worden journalisten vaker als uitkomst gezien."

Versplintering politiek maakt kritische rapporten lastiger

Over de aanleiding voor die angstcultuur heeft Vullings ook wel een idee. "Vroeger waren er maar drie grote partijen en nu is het politieke landschap steeds meer versplinterd. Vroeger had je veel makkelijker een meerderheid om je plannen erdoor te krijgen en nu is dat een stuk lastiger geworden. Je zit dan niet te wachten op negatieve informatie in rapporten en dan halen ambtenaren of de ambtelijke top die het liefste weg."

Jorg Leijten wijst erop dat er een dag na het artikel in NRC over de Omgevingswet wordt besproken in de Eerste Kamer. Nog onduidelijk is of er na de openbaarmaking van dit rapport door het NRC speurwerk op de langere baan wordt geschoven.

Radio EenVandaag

Dit artikel is een bijdrage van Radio EenVandaag, elke werkdag tussen 14 en 16 uur op NPO Radio 1. Meer over de uitzending is te vinden op EenVandaag.nl, Facebook of op Twitter.