Jeugdrechters gaan hun rol in de toeslagenaffaire onderzoeken: 5 vragen en antwoorden

1. Bent u blij dat dit onderzoek er komt?

"Het is goed dat er een onderzoek komt, maar bij dit soort zelfevaluaties lijkt het soms wel alsof ze vooral bang zijn dat er een extern rapport komt."

"Ze voelen waarschijnlijk nattigheid en willen alvast de angel er uithalen. Het moet dus niet bij een zelfevaluatie blijven maar er moeten ook partijen van buitenaf bij betrokken worden, bijvoorbeeld de getroffen ouders en organisaties zoals Amnesty en Jeugdzorg. En we moeten vooral ook de groep gaan helpen die slachtoffer is van de toeslagenaffaire, zowel de ouders als de kinderen."

2. Vorige week kwam het nieuws naar buiten dat 1.115 kinderen van slachtoffers van de toeslagenaffaire uit huis zijn geplaatst. Had dat te maken met de financiële situatie van de ouders?

"Die 1.115 kinderen zijn uit huis geplaatst in de periode tussen 2015 en 2020, maar als je naar de hele periode kijkt, dus 2005 tot en met 2020, dan gaat het om meer dan drieduizend kinderen. Ouders komen te vaak in een vicieuze cirkel terecht, doordat ze te weinig geld en veel schulden hebben. School maakt bijvoorbeeld opmerkingen omdat kinderen met kapotte kleren naar school gaan of te weinig eten krijgen en uiteindelijk worden ze uit huis geplaatst."

3. Wat is de rol van een jeugdrechter daarin?

"Jeugdrechters moeten kritisch kijken naar rapportages, verschillende belangen afwegen en kijken naar de blijvende gevolgen voor een kind. Toch gebeurt dat niet altijd, te vaak worden zaken nog snel 'afgehamerd' zodat de rechter door kan naar de volgende kwestie. Jeugdrechters moeten meer tijd nemen om rapportages te bestuderen en een afweging te maken. Het is belangrijk om een bredere focus op het kind te houden, het was nu te vaak tunnelvisie."

4. Kunt u een voorbeeld geven van iemand die hiermee te maken heeft gehad?

"Bij een van mijn cliënten werden drie van haar vijf kinderen uit huis geplaatst. Ze had veel problemen met de kinderopvangtoeslag en de huurtoeslag, waardoor haar situatie van kwaad tot erger ging. Toen zij uiteindelijk voor de jeugdrechter stond is er niet gekeken naar de langetermijngevolgen voor de kinderen. Het gezin is uit elkaar gevallen, de ouders zijn gescheiden en de kinderen verwijten te moeder niet genoeg gedaan te hebben om de kinderen thuis te houden. Twee van de uit huis geplaatste kinderen zijn inmiddels weer thuis, maar een derde kind nog altijd niet."

5. Wat zou er volgens u moeten veranderen in het jeugdrecht?

"We zouden verplicht rechtsbescherming moeten bieden en ook niet zo snel het contact tussen ouder en kind moeten verbreken als een kind uit huis geplaatst wordt. Ook moet er een hele andere mentaliteit en manier van denken komen, met een reeks nieuwe jeugdrechters. Iedereen binnen dat systeem is nu wit, terwijl de kinderen die uit huis geplaatst zijn dat vaak niet zijn. Veel jeugdrechters hebben geen affiniteit met de onderkant van de samenleving, waardoor ze niet weten wat er speelt. Meer diversiteit is echt belangrijk, dat gaat een ander soort denken opleveren."