Alles op alles om criminele kampfamilie uit Oss te pakken

Oss lijkt de laatste dagen het epicentrum van de Brabantse onderwereld. Al tien dagen trekken politie en justitie alles uit de kast om een criminele kampfamilie de kop in te drukken, met de grootste politieactie ooit tegen de Brabantse onderwereld. Martien R., de ongekroonde koning van de Osse onderwereld, zit vast.

Tijdens rechtszaken maakt Martien R. een slimme indruk op journalist van het Brabants Dagblad René van der Lee. "Bij de politie heeft hij zijn mond gehouden, omdat hij die niet vertrouwd. In de Rechtbank kwam hij met een verhaal, dat had hij opgeschreven. Daar blijkt uit dat hij ze echt wel alle zeven op een rijtje heeft."

Alles op alles

Niet alleen Martien zit vast, ook zijn zoon Anton en broer Toon zijn opgepakt. Bij justitie is een enorme honger om deze familie achter slot en grendel te krijgen.

Daarom is operatie Alfa gestart, waaraan zo'n 400 mensen meewerken. Meer dan honderd agenten worden ingezet voor invallen op kampen, waar geld, wapens, chemicaliën en drugs werden gevonden.

Lachend naar buiten

Martien werd in 2008 al eens tot 23 jaar cel veroordeeld voor een aanslag met een machinegeweer op Hans van Geenen. In hoger beroep werd hij vervolgens toch vrijgesproken. Van der Lee: "Er is twijfel gezaaid. Het hof heeft besloten: bij twijfel mogen we niet inhalen, dus we kunnen deze man niet veroordelen." R. werd enkel voor een aantal hennepplantages veroordeeld. "De grote klap ging aan hem voorbij en hij is waarschijnlijk lachend naar buiten gelopen."

Dat is kenmerkend voor de grote criminelen, legt cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers uit. "De losers worden opgepakt. De mannen met een hennepkwekerij of die de vuile klusjes opknappen. Deze mannen blijven altijd buiten schot."

Crimineel talent

Volgens Rooijakkers beschikken deze mannen over een zeker crimineel talent. "Ze moeten snel kunnen rekenen, ze hebben veel sociale intelligentie en ze zijn zeer manipulatief." Zo kunnen ze het rechtssysteem ondermijnen. Alleen onderdeel van de familie zijn is niet genoeg. "Het wordt niet zomaar van vader op zoon overgedragen. Ze moeten zich bewijzen."

Bende van Oss

Criminele families zijn niets nieuws in Oss – wat te denken van de Bende van Oss waar eerder al een film over werd gemaakt. Het criminele circuit van Oss ontstaat - om precies te zijn in 1893 toen de hoofdman van de marechaussee op klaarlichte dag werd vermoord. "Vergelijkbaar met de moord op advocaat Wiersum nu."

De eerste generatie criminelen in Oss waren met name ambachtsbazen die zich verzetten tegen de opkomst van de industrie. "De criminaliteit was in die context een sociale klassenstrijd." Bij de tweede en derde generatie ging het om groot geld en werd de criminaliteit steeds professioneler.

"Je kunt ook niet echt spreken van de Bende van Oss. Dat waren een soort wisselende coalities van families." Rooijakkers ziet daarin een parallel met de hechte familiestructuren van nu met heel goede verdienmodellen.

Eén groot kamp

Vanaf de jaren zestig werden de kampen bij elkaar geplaatst: het concentratiebeleid. Daardoor onderstond in Oss het grootste woonwagenkamp. "Die familiestructuren gedijen heel goed doordat ze bij elkaar in de buurt kunnen wonen."

Vervolgens werden de grote kampen weer opgebroken in kleine kampjes. Maar ook dat had geen effect. "Dat is nog mooier: je wilt als familieclan bij elkaar wonen." De families kenmerken zich door een wantrouwen in de overheid en 'de burgers', vult Van der Lee aan. "Je doet het liefst zaken binnen de familie en je haalt er niemand bij, want voor je het weet, word je erbij gelapt." Daarmee zijn de Brabantse families in bepaalde zin te vergelijken met de Italiaanse maffia en de daarbij horende zwijgcultuur.

Opvolger staat te trappelen

Of de huidige acties van de politie uiteindelijk de criminaliteit de kop in drukken valt te betwijfelen. Rooijakkers: "Justitie schakelt een concurrent uit. Maar om echt iets op te lossen, moet je iets doen aan de onderliggende structuren." Van der Lee vult aan: "De volgende staat te trappelen."