Geen flinke toename van asielzoekers, vooral te weinig opvangplekken

Het aanmeldcentrum in Ter Apel zit al maanden overvol en al nachtenlang slapen er honderden mensen buiten. Er is sprake van een heuse asielcrisis.

Stabiel aantal

"We maken ons zorgen over de huidige situatie", zegt VVD-fractievoorzitter Angelique van Wijk uit Schagen. "We zien een grote toestroom van asielzoekers en de aantallen nemen toe. De mensen die zich in Ter Apel melden komen eigenlijk uit alle regio's."

Maar over die grote toestroom is niet iedereen het eens. Demografisch onderzoeker Ruben van Gaalen van het Centraal Bureau voor de Statistiek zegt dat de aantallen asielzoekers in 2014 en 2015 veel hoger waren. Sindsdien zou het aantal vrij stabiel zijn, zegt hij.

'Een soort inhaaleffect'

"Je ziet een continue instroom van 7.500 mensen per kwartaal", vertelt hij. "Dat gaat dan om asielaanvragen plus nareizigers. Tijdens de coronajaren is dat aantal flink ingezakt. Je ziet nu dus vooral een toename omdat er de afgelopen 2 jaar veel minder mensen mochten komen. Het is een soort inhaaleffect."

Maar naast corona zijn er nog meer effecten, zegt hoogleraar migratiegeschiedenis Marlou Schrover van de Universiteit Leiden. Ze wijst op de Turkije-deal, waarbij Turkije geld van de Europese Unie kreeg om zelf vluchtelingen op te vangen. Ook daardoor kwamen er minder asielzoekers naar Nederland.

Afghanistan en Syrië

Maar in die lage aantallen komt nu verandering, vertelt ze. "Die toename wordt gedeeltelijk verklaard door mensen die Afghanistan proberen te ontvluchten, en ook door mensen die zich de afgelopen 2 jaar niet konden verplaatsen en dat nu wel doen."

"Dat zijn mensen die uit Syrië komen. Dat zijn dezelfde migranten die er eerder al waren, maar die nu meer mogelijkheden zien om te reizen", voegt ze toe.

Geen historische aantallen

Op dit moment gaat het dan ook zeker niet om een historisch hoog aantal asielzoekers, vertelt Schrover. "Het is geen piek zoals in 2015 of 2001 of in 1994. De aantallen zijn nu lager. Maar ook in die jaren zag je hetzelfde probleem."

"In de jaren daarvoor was het aantal opvangplekken en het aantal ambtenaren teruggebracht. Toen nam op een gegeven moment het aantal asielzoekers toe toe en dan kon het systeem het niet aan. Het komt met een soort regelmaat terug."

Weinig opvangcapaciteit

De opvang blijkt dan ook het grootste probleem te zijn. Hoewel mensen uit Oekraïne geen asiel hoeven aan te vragen en dus geen asielzoekers zijn, worden ze soms wel in de gemeentelijke opvang opgevangen, zegt demografisch onderzoeker Van Gaalen.

Dat zorgt volgens hem voor nog minder opvangcapaciteit. Daarnaast wijst hij net als Schrover op de afbouw van opvanglocaties als belangrijke oorzaak voor de huidige asielcrisis.