Column | Ebermania

Van der Laan is geliefd, en natuurlijk, de omstandigheden zijn bijzonder, maar toch is het een gek fenomeen dat burgemeesters zo populair zijn.

Job Cohen kan erover meepraten. Hij greep ooit net naast de World Mayor Award, de prijs voor de beste burgemeester ter wereld. Zijn optreden na de moord op Theo van Gogh riep -overwegend- veel bewondering op en zijn morele leiderschap werd geroemd. Genoeg voor een tumultueuze entree op het nationale podium als lijsttrekker van de PvdA, om vervolgens zijn politieke momentum snel uit te zien doven. Same guy, different Job, zeg maar. Of wat dachten we van Boris Johnson, van wonderboy van de Tories -toen hij burgemeester van Londen was- tot Brexit-clown.

Pragmatisme

De stap van burgemeester naar landelijk politicus valt dus nog niet mee. Hoe komt dat dan? Veelgehoorde klacht is dat landelijke politiek technocratischer, viezer en strategischer is. Politicoloog Benjamin Barber stelde voor dat op te lossen door Burgemeesters dan maar rechtstreeks de baas te maken, en richtte het Global Parliament of Mayors op. Zijn theorie: de helft van de wereld woont in steden en burgemeesters hebben het pragmatisme en het bindend vermogen om lokale problemen op te lossen. Als je dat aan elkaar verbindt, heb je de ideale schaal voor grote problemen.

Van dat parlement hebben we sindsdien niet zo veel meer vernomen. En ik denk dat dat logisch is. Want de reden waarom al die burgemeesters zo populair zijn heeft alles te maken met hun moreel leiderschap, maar het zegt niks over wat ze doen met de grote fundamentele vragen over verdeling van de welvaart, geopolitieke verhoudingen, economische rechtvaardigheid en de inclusiviteit van de samenleving. In andere woorden, de burgemeester vult de kaders in, de spelregels worden ergens anders gemaakt. Daarom vraagt het om een ander soort mensen.

Binders

Burgemeesters spelen een extreem belangrijke rol in een van de moeilijkste dingen die er zijn. Ze moeten steden leefbaar houden, die plekken waar veel mensen dicht op elkaar wonen en waar dus het gevolg van al het beleid zichtbaar is. En dat vraagt een enorm bindend vermogen en een soort a-ideologisch pragmatisme. Burgers herkennen hoe knap het is dat je dat kunt en accepteren dit soort gezag, bijna letterlijk zoals je dat van een vader of moeder accepteert. Dus bij dezen vast de waarschuwing aan Sadiq Khan, Rudy Giuliani, Ahmed Aboutaleb en al die andere populaire (oud-) burgemeesters: weet wat je opgeeft, mocht je een stap naar die andere arena overwegen.

Ik ben dolblij dat ze bestaan, die binders. We ervaren weinig collectiviteit in deze tijd, en maar weinig mensen erkennen hoe moeilijk het vak van politicus is. Juist daarom is het mooi om te zien dat deze sterren opstaan, en ik hoop dat ze op hun plek blijven. De volgende stap is dat we de strijd om idealen en tussen tegengestelde verhalen ook weer gaan herwaarderen. Compleet met waardering voor een ander soort politicus: de onverschrokken analyticus die ook impopulaire maatregelen durft te nemen op grote schaal. En ik sluit niet uit dat dat iemand is die het misschien niet zo goed zou doen als burgemeester.

Quality time

Maar tot die tijd gun ik vooral Eberhard van der Laan een mooi slotakkoord. Hij hield zich staande als minister in de politiek van de grote verschillen en hij manifesteerde zich als een compromisloze binder in Amsterdam. Zondag krijgt hij drie uur zendtijd, en ik hoop dat hij ons beide kanten van die medaille laat zien. En daarna wens ik hem rust toe, en zoveel mogelijk quality time met zijn familie en vrienden.