Nederland en Vlaanderen werken hard aan beter onderwijs, maar op een hele andere manier

De kwaliteit van het onderwijs blijkt keer op keer ondermaats. En niet alleen bij ons: ook in Vlaanderen schiet het kennisniveau van leerlingen op het basis- en voortgezet onderwijs te kort. En dat moet anders, vonden niet alleen scholen maar ook de politiek. In zowel Nederland als in Vlaanderen is er een duidelijker beleid. Maar hoewel het doel hetzelfde is, gebruiken de landen verschillende middelen.

Korte tijd, duidelijke kaders

Waar Nederland al jaren bezig is met het ontwikkelen van nieuwe beleid, heeft Vlaanderen in korte tijd een vastomlijnd plan uit de grond gestapt. Er werd een minister aangesteld en een kerncommissie van zo'n tien mensen moest zorgen voor beter onderwijs. "De minister was heel helder: de deadline is 30 april", vertelt hoogleraar Pedagogiek Anna Bosman die meeschreef aan de plannen. "Dan blijkt dat onder druk inderdaad alles vloeibaar is", zegt ze. Want tevreden presenteert ze het nieuwe plan. "Het is gewoon gelukt."

"Onze opdracht was om zo concreet mogelijk de doelen te formuleren", legt Bosman uit. Binnen twee maanden zijn hele concrete doelen geformuleerd, met een duidelijke ondergrens. In plaats van vast te leggen dat een kind moet leren spellen, wordt er geformuleerd wát een kind wanneer moet kunnen spellen. En daarnaast komt kennis meer centraal te staan. Tot nu toe lag de nadruk vooral op vaardigheden. "De lat is enorm omhooggegaan", zegt Bosman over het nieuwe beleid.

Vrijheid

Bernard Teunis is manager actualisatie curriculum van SLO en werkt aan het verbeteren van Nederlands onderwijs. En hier gebeurt dat op een andere manier. In plaats van alles in kannen en kruiken te gieten, zijn er kerndoelen geformuleerd. Geen harde ondergrens "maar best wel breed omdat we een rijk en betekenisvol curriculum waarin we niet echt een minimum niveau vaststellen. We zien dat scholen zich dan snel naar dat minimum gaan bewegen", stelt hij.

In Nederland wil Teunis meer ruimte voor interpretatie en vrijheid en hij wil de scholen uitdagen om zelf de middelen in te zetten. In tegenstelling tot Vlaanderen waarin alles zo concreet mogelijk is gemaakt. Maar volgens Anna Bosman zijn deze minimumdoelen "heel erg ambitieus ingesteld" en is het niet zo dat scholen meteen tevreden zijn wanneer ze deze hebben behaald. "Als je het globaal formuleert, kan je het ook heel globaal toetsen", stelt zij.

Verschillen en overeenkomsten

"Ik denk dat er best wel wat paralellen zijn", zegt Teunis. Want ook hij erkent dat het scherpstellen van leerdoelen belangrijk is. "De huidige kerndoelen zijn bijzonder vaag", vertelt hij. En dus zijn ze ook in Nederland aangescherpt. "Waar verschillen zitten is dat we kennis en vaardigheden aan elkaar willen verbinden", zegt hij. In Vlaanderen is het concreter, maar daar vinden ze het ook belangrijker dat het kennisniveau van de leerlingen wordt opgekrikt.

Teunis denkt dat er zónder die duidelijke nadruk, hetzelfde resultaat kan worden behaald: "Je kunt geen vaardigheden zonder kennis ontwikkelen", zegt hij. "De vraag is of je de toets leidend maakt. Of dat je de kwaliteit van het onderwijs weer centraal moet zetten", stelt hij. Bosman kijkt daar anders naar: als je het niet toetst, wordt de nadruk er in het hele onderwijs ook minder op gelegd.

Hoewel het middel anders is, stellen Teunis en Bosman allebei dat het valt of staat met de docent. Zij moeten het immers op de juiste manier overbrengen aan de nieuwe generatie. "We moeten leraren hebben die dit kunnen overbrengen", zegt Bosman. Met (hele) duidelijke kaders en goede docenten proberen beide landen het onderwijs naar een nieuw level te brengen.