Onvergetelijke rondleidingen voor ouderen die snel vergeten

Bij Langs de Lijn En Omstreken twee gasten over het onderwerp: Anouk Heesbeen van het Stedelijk Museum, een van de geestelijk moeders van het project, en senior onderzoeker bij de afdeling psychiatrie aan de VU Franka Meiland, die het project op de voet volgt. Hun verhaal is helder: deze rondleidingen kunnen een positieve bijdrage leveren aan het leven van mensen met dementie.

Het zijn geen doorsnee rondleidingen. Mensen met dementie en hun mantelzorger krijgen drie à vier schilderijen te zien, waarbij het niet om de kunst zelf gaat maar juist om de herinneringen die het oproept. De bezoekers delen vaak samen hun herinneringen en gaan open het gesprek aan, aangemoedigd door speciaal getrainde begeleiders.

Dat vergt wel wat van het museumpersoneel - lang niet iedereen is dan ook geschikt om het te doen. Anouk Heesbeen: "Als je geen vriendelijke uitstraling hebt, niet flexibel bent of als je niet nieuwsgierig bent naar wat mensen te vertellen hebben, dan gaan deze rondleidingen niet bij je passen."

Amerikaanse inspiratie

Het idee voor de rondleidingen komt uit Amerika. In het Museum of Modern Art (MoMA) in New York loopt het project al langer en met succes. Uit onderzoek is daar gebleken dat het effect van deze rondleidingen op de bezoekers positief is. Van alle mensen uit de onderzoeksgroep was er slechts één deelnemer die aangaf geen verbetering in de stemming te zien bij de persoon met dementie waar hij of zij mee naar het museum was gekomen.

In Nederland kijkt Franka Meiland met veel interesse naar de 'Onvergetelijk'-reeks. Zij bekijkt onder meer wat het programma verder nog oplevert. "We vragen ons niet alleen af wat het doet met de mantelzorgers en de zorgbehoevenden, maar kijken juist ook naar wat het doet met het museum zelf. Hebben deze rondleidingen een 'vliegwielfunctie' voor de musea en wat doet het met het personeel?"

Verschillende behoeftes

Anouk Heesbeen deed op het museumcongres in 2013 samen met collega's van het Van Abbemuseum een oproep aan alle musea van Nederland om mee te doen aan het project. De belangstelling was overweldigend. Ruim 30 musea toonden interesse - er was maar ruimte voor 10, maar het toont aan dat het in de kunstwereld leeft.

Niet onlogisch, stelt Heesbeen. "Het is eigenlijk heel raar dat je voor iedereen onder de 18 een andere benadering kiest, maar daarna alle bezoekers op een hoop gooit. Er zijn hele verschillende behoeftes onder de bezoekers en musea willen daar echt aan tegemoet komen."

Het Mauritshuis is het tiende en laatste museum waar het programma loopt. Tot december 2017 is het nog mogelijk om in Den Haag deel te nemen aan de 'onvergetelijke' rondleiding.

De tien musea die meedoen zijn:

1. Centraal Museum, Utrecht
2. CODA Museum, Apeldoorn
3. Drents Museum, Assen
4. Limburgs Museum i.s.m. Museum van Bommel van Dam, Venlo
5. Mauritshuis, Den Haag
6. Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
7. Museum Dr8888, Drachten
8. Natura Docet Wonderryck Twente, Denekamp
9. Singer Laren, Laren
10. Zeeuws Museum, Middelburg