’Verwacht niet teveel’: filosofische tips voor een weergaloos 2021

1. Positieve vrijheid door jezelf te beperken

“Wij als mensheid en ook als Nederlanders denken dat vrijheid gaat om het openhouden van alle opties. Hoe vaak hoor je niet: 'we schrijven het met potlood in de agenda’?”, zegt Kamphuis. Toch is dat niet altijd het beste. “Door al die opties verlies je juist vrijheid. Je committeert je nergens aan. Dat is negatieve vrijheid. Maar er bestaat ook positieve vrijheid: juist vrijer worden door je te committeren aan een bepaalde keuze en daar dan helemaal voor te gaan.”

Kamphuis geeft een voorbeeld vanuit zijn eigen leven. “Ik liep ooit de marathon van Rotterdam. Het trainingsschema gaf mij minder vrijheid, maar uiteindelijk kreeg ik de vrijheid om een marathon te halen.”

Daarnaast geeft de filosoof een voorbeeld dat hij vaak in lezingen aanhaalt. “André Hazes zingt in zijn klassieker Geef mij nu je angst: 'Je zegt ik ben vrij, maar jij bedoelt 'ik ben zo eenzaam’.’ Dat werkt altijd goed. Want ook in dit lied geldt: committeer je ergens aan!”

2. Besef dat het leven eindig is

Misschien niet de vrolijkste tip, maar wel een belangrijke, weet Kamphuis. “Het leven is eindig. Het kan geen kwaad dat heel bewust te beseffen.”

Het is een rode draad in de westerse filosofie-geschiedenis: gebruik het idee van je sterfelijkheid om je leven bewuster in te vullen. Seneca zegt ook: het leven is niet kort, maar we verspillen zoveel tijd. Daarom: leef bewust. “Stel dat dit het laatste jaar van je leven is. Dan ga je heel anders naar dingen te kijken.”

3. Verplaats je in het perspectief van de ander

Kamphuis: “Je moet je makkelijker verplaatsen in andere perspectieven. Niet snel te oordelen, maar eerder te begrijpen. We leven nu in een echokamer, waarin we alleen maar dingen horen waar we het toch al mee eens zijn.”

Daar moeten we vanaf, meent de filosoof. “In de filosofie leer je om 'perspectivistischer lenig’ te worden. Dus: verplaats je in het perspectief van de ander, door er eens over na te denken.”

4. Houd hoop, maar temper je verwachtingen

Kamphuis ziet veel hoopvolle teksten voorbijkomen. “Je ziet nu overal: '2021 wordt het beste jaar' en 'the sky is the limit in het nieuwe jaar’.’ Maar daarvoor wil de filosoof waarschuwen: “Pas op met de hoge verwachtingen voor 2021. Het risico daarvan is dat je teleurgesteld raakt. De allersnelste filosofische methode om je tevredenheid omhoog te krijgen, is je verwachtingen naar beneden bijstellen. Zoals J.C. Bloem ooit schreef: ‘Alles is veel, voor wie niet veel verwacht.’”