Cultuur & Media
KRO-NCRV

'Mensen doen twee dingen: vluchten en voorbereiden op de zorgtaak die er ligt'

foto: ANPfoto: ANP
  1. Nieuwschevron right
  2. 'Mensen doen twee dingen: vluchten en voorbereiden op de zorgtaak die er ligt'

Schrijver Abdelkader Benali verbleef tijdens de oorlog in 2006 in Libanon. Hij herkent hoe mensen nu reageren van toen én vanuit de literatuur. "Mensen doen twee dingen tegelijk: vluchten en voor zichzelf zorgen. Maar ze bereiden zich ook voor op de zorgtaak die er ligt."

In zijn persconferentie maandag, vergeleek Minister-President Mark Rutte de coronacrisis met een oorlogssituatie. Tijdens de oorlog in 2006 in Libanon, besloot Benali daar te blijven. Hij herkent veel van wat nu gebeurt uit die tijd.

Vluchten en helpen

Toen de oorlog uitbrak zag Benali hoe mensen in rijen stonden voor de pinautomaat, apotheek en supermarkt. In Amsterdam Nieuw-West in zag hij gisteren hetzelfde gebeuren, met rijen voor de apotheek. Hij zag hoe mensen wilden wegvluchten, net als destijds. Mensen in Libanon zochten bijvoorbeeld de bergen op. Maar wat hij ook zag, was hoe mensen elkaar hielpen en steunden.

"Ik herinner me twee dames die een reisbureau hadden", dat sloten ze want niemand ging op reis. "Ze zijn naar de overkant van de straat gelopen - naar vluchtelingen die daar zaten - en werden verzorgers. Ze gingen matrasjes kopen en watertanks neerzetten. Primaire levensbehoeftes."

Crisis als inspiratie voor literatuur

In het verleden hebben crises zoals de pest en cholera, geleid tot inspiratie voor de literatuur. Benali: "Als even alles wegvalt, wat blijft er dan over? De liefde voor taal, een wapen om nieuwe dingen te creëren voor hierna."

In de tijd van Shakespeare was er altijd het gevaar van de pest, wat ontzettend veel levens eiste. "Mensen stierven op straat, dat was de realiteit van Shakespeare." De beroemde schrijver zat thuis, zonder steunfonds zoals dat nu wordt uitgerold. Juist op dat moment kwam een lucratief verzoek van een edelman om gedichten te schrijven. Het werden er 154 in totaal, bekend als 'Shakespeare's Sonnetten'.

IJdele edelman

De edelman was verwend, een ijdeltuit en niet bezig met trouwen. Maar in tijden van pest werd juist gehamerd op nageslacht en voortzetting van de familie. Alle sonnetten die Shakespeare voor hem schreef, gingen dan ook over liefde waren erop gericht de edelman positiever te doen denken over het instituut huwelijk.

"Tussen de regels door lees je de betrokkenheid bij de dood." Aan de ene kant het mooie van het leven, van het voortplanten daarvan, "doe het nú". Tegelijk schemerde de dood erin door.

'La Peste'

De pest inspireerde Camus tot het schrijven van La Peste. Voor Benali een oerboek, om de weg te wijzen in moeilijke tijden. Het laat de omvang van een ramp zien, van misdadiger tot arts.

Wat we nu doen in Nederland, komt overeen met het boekje van Camus: elkaar een depressie of zorgen aanpraten, maar ook helpen. Aan de ene kant nuchterheid, aan de andere kant het zien van kansen. "Mensen zoeken het geloof op, zoeken familie op. Ze beginnen een handeltje met het inkopen van mondkapjes en handzeep, omdat ze weten dat die drie keer over de kop gaan."

'Vertellen wat ik heb meegemaakt'

Als alles voorbij is keert de euforie terug. De hoofdpersoon van La Peste, een dokter, had tijdens de crisis geen tijd om te schrijven, maar besloot nadien dat hij dit verhaal moest vertellen.

Benali, die jarenlang werkte aan een eigen vertelling van Hamlet in het theater, die nu niet door kan gaan, wil iets soortgelijks doen. "Als straks alles achter de rug is, wil ik de tijd nemen om het verhaal te vertellen van wat ik heb meegemaakt."

Abdelkader Benali over literatuur tijdens rampspoed: troost en inspiratiebron

Ster advertentie
Ster advertentie