Waarom iedereen Hilma Af Klint moet kennen

Yuki heeft haar ticket naar New York al geboekt en over een paar weken gaat ze ook naar Stockholm, waar Hilma een groot deel van haar leven doorbracht. "Ik heb haar werk nog nooit in het echt gezien. Het voelt toch een beetje alsof je al heel lang aan het internet-daten bent en nu eindelijk die liefde in het echt gaat ontmoeten."

Gevoel

Yuki raakte meteen gefascineerd toen Heske haar vertelde over de Zweedse kunstenares. "Ik zie natuurlijk ontzettend veel kunst voor mijn werk, maar bij dit werk werd ik geraakt. Ik voelde iets. Ik had een beetje een tinteling in m'n nek, die je alleen hebt als je heel chill geyogaat hebt, of zo'n perfecte dag hebt dat de zon schijnt en je in je leukste jurk op een plek zit en nergens heen hoeft." Volgens Yuki komt dat door de bepaalde kleurstelling en geometrie. Ze zet een bepaald gevoel aan, vertelt ze.

Yuki vervolgt: "De overlevering zegt dat zij ooit een stem in haar hoofd gehoord heeft die haar de opdracht heeft gegeven om dit soort werk te gaan maken. Over haar eerste serie abstracte werken heeft ze gezegd: 'het kwam door mij heen, mijn hand deed dit, dit was ik niet zelf, ik gaf een soort kracht door.'"

Dagboek

Heske is zelfs naar Basel gereisd waar ze het dagboek van Hilma heeft mogen inzien. "Ze heeft 25.000 pagina's geschreven, waarin ze probeert chocola te maken van die esoterische ervaring. Daarom doe je haar ook tekort als je zegt dat ze gewoon heel zweverig was. Ze heeft kleurstudies gedaan, onderzoek naar taal in relatie tot beeld, je ziet allemaal proeftekeningen van schilderijen die ze later maakte, er zat heel veel studie in haar werk. Mijn fascinatie gaat ook heel erg over het feit dat zij de tijdsgeest zo goed begreep. Ik hou heel erg van mensen die in een bepaalde tijd leven, dat heel erg onderzoeken, en eigenlijk bijna visionair zijn over de toekomst, maar ook heel goed een analyse kunnen maken van het nu."

Pink Floyd

Hilma Af Klint werd geboren in 1862 en hoorde bij de eerste lichting vrouwen die naar de Kunstacademie ging. Heske: "Ze is bekend geworden met landschapsschilderijen en portretkunst. Daarnaast hield ze er een geheime praktijk op na die heel erg occult en spiritueel was, waar ze meer dan 1100 schilderijen, 25.000 dagboekaantekeningen en ontelbaar veel tekeningen maakte." Heske noemt de occulte werken "bizar om naar te kijken."

Heske: "Als je het nu ziet zou je denken dat het uit de sixties of seventies komt. Het doet denken aan de LP-plaat van Pink Floyd waar een prisma op staat met een regenboog daaruit. Als je dan bedenkt dat zij dat in 1906 of 1907 maakte, in d'r eentje met vier vriendinnen op een kamer, terwijl ze een soort seances aan het houden waren en er nog geen abstracte kunst in het Westen was, dan is dat heel bizar." Yuki vult aan: "Zij is dus abstract gaan schilderen zonder dat ooit iemand anders dat al gedaan had en zonder dat zij dat ooit in de kunstwereld om haar heen al had kunnen zien."

Erkenning

Er wordt ook wel gezegd dat Hilma degene is geweest die het eerste abstracte kunstwerk ooit maakte. Waarschijnlijk wel, zegt Yuki. "Er wordt gezegd dat zij eigenlijk veel eerder was dan Malevich en Mondriaan, maar het gewoon nooit geclaimd heeft. En dat is ook zo bijzonder, zij heeft altijd gezegd, 'ik wil mijn werk pas laten zien na mijn dood'. Dus pas 20 jaar na haar dood is haar werk vrijgegeven, en dat is ook een beetje de reden waarom wij eigenlijk nu pas van haar horen." Daarnaast heeft ze volgens Yuki ook niet al haar werk gesigneerd en zich ook nooit publiekelijk uitgesproken als abstracte kunstenaar. "Waardoor bijvoorbeeld een curator van het MoMA heeft gezegd: 'ja, ik heb haar daarom niet opgenomen in de tentoonstellingen over abstracte kunst', terwijl zij eigenlijk een sleutelfiguur is voor die stroming."

Mannen

Yuki vertelt dat Hilma heel goed bevriend was met de Oostenrijkse esotericus Rudolf Steiner die tijdens een inzinking tegen haar zou hebben gezegd dat de wereld haar werk veertig jaar lang niet mag zien. Dat zouden ze nog niet aan kunnen. Maar, vult Heske aan, een paar jaar later maakt Kandinsky zijn beroemde werk, dat wij in de kunstgeschiedenis als het eerste abstracte werk rekenen, en ook Piet Mondriaan komt uit die tijd. "Malevich, dat zwarte vierkant is ook iconisch en was een paar jaar geleden nog in het Stedelijk te zien. Eigenlijk waren al die mannen met dezelfde materie bezig. Het is dan wel raar dat zij nu in de esoterische hoek valt en die mannen niet. Dat is wel een vreemd fenomeen, want Mondriaan schreef ook brieven naar Rudolf Steiner."

Boodschap