Stefan Hertmans: 'Ik denk dat elk boek een psychoanalyse is'
- Nieuws
- Stefan Hertmans: 'Ik denk dat elk boek een psychoanalyse is'
Het nieuwe boek van schrijver Stefan Hertmans, De opgang, vertelt over hoe een Vlaamse SS-er en een Nederlandse pacifistische vrouw de oorlog doorbrachten in het latere woonhuis van de schrijver zelf. "Het was het moeilijkste boek ooit", vertelt de schrijver in Kunststof.
De opgang
In de zomer van 1979 trok Stefan Hertmans in een huis in het Gentse Patershol. Pas nadat Hertmans het huis twintig jaar later had verkocht ging hij op zoek naar wat er zich tijdens de oorlog had afgespeeld. Verbijsterend was de ontdekking dat de vroegere bewoner een SS'er was geweest. 'Het is onbegrijpelijk', schrijft hij, 'dat alles wat ik toen al had kunnen weten of tenminste toch vermoeden, zo gedachteloos aan mij voorbij had kunnen gaan.'
Langzaam komt Willem Verhulst in beeld, de man die hij wil leren begrijpen, alsook zijn Nederlandse echtgenote Mientje en hun kinderen, van wie de oudste zoon Adriaan een vooraanstaand Vlaams intellectueel zou worden. Hertmans spreekt met nabestaanden, raadpleegt archieven, vindt intieme documenten. In zijn herinnering loopt hij weer door alle kamers die hij zo lang heeft bewoond.
Auto-docu-fictie
"Auto-docu-fictie", noemt de schrijver zijn werken. Het staat naast autobiografie. "Ik ben een verteller, maar ik ben geen alwetende verteller. Ik ben iemand die op zoek gaat als een journalist naar wat zijn personages hebben meegemaakt. Wat voor de lezer ook spannend is; dat hij samen met mij voortschrijdend inzicht ontdekt in het boek. Dat is een methode geworden.
Ik heb ervaren met de afgelopen drie boeken, dat het moeilijkste is om je verbeelding in te bedden tussen feiten die bekend zijn. Dat vraagt heel veel vakmanschap. En het is voor mij heel moeilijk geweest." De details moeten allemaal kloppen. "Je moet alles checken."
'Je moet beseffen wat jouw vraag is'
"Het duurt bij mij heel lang, voor ik besef dat een verhaal eigenlijk aan mijn mouw aan het trekken is. Ik ben vaak heel lang blind tastend op zoek tot ik besef dat er een ongelooflijk verhaal is dat op mij wacht. Ik denk dat elk boek een psychoanalyse is. Je ligt op de sofa bij jezelf. Je moet echt beseffen wat jouw vraag is."
De vraag in dit boek is volgens de schrijver, "hoe komt een eenvoudige Vlaamse jongen ertoe om mensen op lijsten te gooien waarvan hij weet dat ze dood zullen gaan?"
Dat is voor de schrijver een relevante vraag "omdat ik nu jonge gasten zie, overal in Europa, die met nazivlaggen zwaaien. Omdat Vlaanderen heel snel weer extreem rechts aan het worden is."
Gerelateerd
