Moeten de verkiezingen worden uitgesteld? 'Breng de risico's in kaart'

"We vragen overal een advies over aan het OMT. Breng de risico's in kaart, dat doen we voor een feestje thuis. Doe dat alsjeblieft ook over de verkiezingen", zegt Verhulst. De burgemeester van Ede twijfelt net als de burgemeesters van Venray, Medemblik, Echt-Susteren en Zevenaar over het doorgaan van de verkiezingen moet uitstellen, zo vertelden zijn tegen NRC.

De burgemeesters wijzen op de nieuwste modellen van het RIVM, waarin wordt voorspeld dat de piek van het aantal besmettingen rond 17 maart ligt. "We hebben genoeg vrijwilligers, maar er moet toch naar de risico's gekeken worden. Het zou toch wat zijn als je zes weken alles doet tegen het virus en dan zo'n risico neemt."

Taboe in Den Haag

Het kabinet ziet tot nog toe niets in het uitstellen van de verkiezingen. Demissionair minister Ollongren van Binnenlandse Zaken liet eerder weten dat zij er alle vertrouwen in heeft dat de verkiezingen veilig kunnen verlopen en neemt voorzorgsmaatregelen. Kiezers kunnen deze verkiezingen twee dagen eerder naar de stembus en mogen een extra volmachtstem uitbrengen. 70-plussers kunnen per post stemmen.

"Als je een avondklok durft in te stellen, moet dit ook bespreekbaar kunnen zijn", zegt parlementair journalist Leonard Ornstein. Maar volgens hem is het tegelijkertijd nog een groot taboe in politiek Den Haag. "Toen Ollongren het voorstelde, werd daar heel fel en afwijzend op gereageerd. Vooral door de PVV, FVD en PvdA."

Ornstein ziet niet zo'n probleem in de verkiezingen twee maanden uitstellen. "Waarom doe je het niet een keer? Het is een noodsituatie, in andere landen gebeurt het ook en vroeger vonden ze wel vaker plaats in mei of juni."

De Grondwet

Maar kan het, grondrechtelijk gezien? "De Grondwet staat het toe. De Kamer kan vijf jaar aanblijven", vertelt hoogleraar staatsrecht Wim Voermans. "De Kieswet is een ander verhaal. Die staat slechts toe dat een Kamer vier jaar blijft zitten."

En het duurt wel even om daar iets aan te doen, vertelt Voermans. "Het gaat om een heel wetgevingsproces. Er moet advies komen van de Raad van State en het moet door beide Kamers." Ooit vond zo'n proces in vier dagen plaats, maar hiervoor zal meer tijd nodig zijn, verwacht Voermans. "Zeker omdat in verkiezingstijd iedereen in campagnestand staat, zal dat heel lastig worden."

Afgaande op de geschiedenis van Nederlandse verkiezingen, lijkt de kans op uitstel niet erg groot. "Zelfs met de treinkaping bij De Punt in mei 1977 en de moord op Pim Fortuyn in 2002 gingen de verkiezingen door", legt Voermans uit.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.