Rosetta: de grande finale

Het begint allemaal op 2 maart 2004. ESA lanceert een Ariane 5 raket vanaf het Centre Spatial Guyanais nabij Kourou in Frans-Guyana. Aan boord zit de ruimtesonde Rosetta. Een reis van ruim tien jaar en ruim zes miljard kilometer volgt. En passant scheert Rosetta in 2010 met een vaart van 34 kilometer per seconde langs planetoïde Lutetia. Op 27 maart 2014 stuurt Rosetta haar eerste foto van komeet 67P/Tsjoerjoemov-Gerasimenko naar de Aarde: een klein, wit stipje te midden van de sterren. In de maanden daarna wordt de komeet langzaam groter en blijkt de vorm van een badeend te hebben. Op 6 augustus 2014 komt de ruimtesonde aan en gaat in een baan om de komeet vliegen.

Philae

Uit de beelden die terugkomen, blijkt 67P blijkt een veel ruwer oppervlak te hebben dan gedacht. Dat maakt de geplande landing van komeetlander Philae een stuk lastiger dan voorzien. Toch wordt op 12 november de landing ingezet. Wereldwijd volgen wetenschappers en fans deze thriller op de voet. Helemaal volgens plan gaat het niet. Bij het eerste contact met de komeet, slaagt de lander er niet in om zich vast te klinken aan het oppervlak. Philae stuitert tot twee maal toe terug de ruimte in om uiteindelijk aan de rand van een krater tot stilstand te komen.

De landingsplek is niet ideaal. Philae staat niet stabiel en krijgt maar weinig zon op de zonnepanelen. Hierdoor kunnen de batterijen minder goed opgeladen worden. Drie dagen na de landing zou Philae van zich moeten laten horen. Het blijft stil. Als een uur later het eerste signaal binnenkomt, is de opluchting immens. Na het uitvoeren van een reeks experimenten gaat Philae twee dagen later in een winterslaap. Het lukt ESA pas weer op 13 juni 2015 om na herhaalde pogingen via Rosetta het contact met Philae te herstellen. Het verzamelen van data gaat door tot op 9 juli het contact definitief verbroken wordt. Op de valreep verschijnt Philae begin deze maand nog op de foto’s die Rosetta van het komeetoppervlak maakt.

Nieuwe inzichten

De hele exercitie heeft naast spectaculair beeld flink wat nieuwe inzichten opgeleverd. 67P blijkt bijvoorbeeld niet uit één soort materiaal te bestaan, er is zowel regoliet (korrelig spul dat we kennen van het maanoppervlak) als hard materiaal aangetroffen. Daarnaast blijkt de komeet complexe koolstofverbindingen te bevatten, waarvan gedacht wordt dat het de elementaire bouwstenen van het leven op aarde zijn. Grondboringen wezen uit dat het ijs onder het oppervlak van de komeet een ander isotopensamenstelling heeft dan Aards water. Daarmee lijkt het water op onze planeet niet van kometen afkomstig. Ook Rosetta zelf ontdekte het nodige. Zo lijkt het erop dat de komeet bestaat uit twee kleinere kometen en zo aan de badeendvorm komt. In een gaswolk die 67P uitstoot ontdekte Rosetta moleculair zuurstof (O2).

Vandaag komt een eind aan een van de meest spectaculaire technische hoogstandjes uit de menselijke geschiedenis en een wetenschappelijke thriller die wij in de afgelopen jaren met spanning volgden. Rosetta gaat landen op het oppervlak van 67P. En wel in een gebied waar gaspluimen te zien zijn. In de vlucht naar beneden zal de ruimtesonde nog laatste metingen verrichten en foto’s naar de Aarde sturen. Om 13:20 uur gaat het beeld definitief op zwart. Hoewel, een NASA-sonde bleef in 2011 wonderbaarlijk genoeg nog twee weken data sturen na de crash op planetoïde Eros.

Je kunt de laatste uren van Rosetta live volgen op de website van de ESA.