'Zorgwekkende situatie' in opvang van Oekraïners: 'Er wordt meer van Nederland gevraagd dan we aankunnen'

Oekraïense kinderen krijgen ook te weinig mentale ondersteuning, stellen de Nationale ombudsman en de Kinderombudsman. Bovendien dreigt er een tekort te komen aan opvangplekken. Het Rode Kruis luidde al eerder de noodklok. Wanneer mensen geen opvang kunnen krijgen, komen ze op straat terecht, meldt Van Blokland. "Er slapen gezinnen in een auto, dat kan niet." De woordvoerder van het Rode Kruis erkent dat de opvang inmiddels ook "heel veel" is, "maar er zijn wel degelijk dingen die we kunnen doen om het makkelijker te maken."

Kortdurend verblijf

Zo is er geen landelijk registratiesysteem voor gevluchte Oekraïners, legt Van Blokland uit. "Hoeveel mensen nu in totaal een plek zoeken, is niet goed in beeld. Daardoor vallen mensen van de radar." Bovendien zijn opvanglocaties ingericht op kortdurende opvang, maar inmiddels duurt de oorlog alweer vier jaar. Mark Boumans, de voorzitter van de asielcommissie van de VNG en burgemeester van Doetinchem, beaamt dat de opvanglocaties ingericht waren op een korter verblijf. "We moeten op zoek naar nieuwe plekken en hebben zicht op nieuwe financiering nodig." 

'Meer dan we aankunnen'

Boumans hoopt dat het demissionaire en aankomende kabinet de omvang van deze opvang op de lange termijn gaat ontwikkelen, zodat er "goede plannen" komen voor de komende 10 à 15 jaar. "Er zijn zo’n 120 duizend Oekraïners die hier waarschijnlijk blijven. We moeten hier een plan voor hebben", legt Boumans uit. Maar volgens Mona Keijzer, demissionair minister van Asiel en Migratie, wordt er "inmiddels wel veel meer gevraagd van Nederland dan we aankunnen." 

Fijne plek

Volgens Keijzer komen er zo'n 300 Oekraïners per week naar Nederland, wat bovenop de nieuwe aanmeldingen voor asiel komt. "Als je dat combineert met de woningnood in Nederland, is het opgeteld zo dat het ons over de schoenen loopt", aldus de demissionaire minister. "Het is verre van ideaal, maar we blijven ons best doen om mensen te helpen. Oorlog is al helemaal verschrikkelijk, hier hebben ze een fijne plek waar het warm is."

Keijzer meldt ook dat haar STOER-plan voor de woningmarkt aanstaande juli ingaat, waardoor wet- en regelgeving omtrent woningdelen, woningsplitsen en tiny houses makkelijker zou moeten worden. "Je kunt simpelweg niet een stad erbij bouwen per jaar." Beller Leo Bonckers vangt 16 Oekraïners op in een oude school en doet dat al ruim twee jaar. "We kregen een onkostenvergoeding van de gemeente om die mensen op te vangen. Dat krijgen we niet meer, maar we vangen ze nog wel op." 

10 euro per dag

De oude school moest wel onder handen genomen worden zodat de Oekraïners privacy konden hebben, zoals eigen slaapplekken en douches. Daar kregen Bonckers en de mensen met wie hij samenwerkt in eerste instantie 10 euro per Oekraïner per dag voor, wat volgens Bonckers meer dan genoeg is om het kostendekkend te maken. "Gemeentes vinden dat veel te weinig. Dat komt waarschijnlijk doordat ze in zee gaan met mensen die er geld aan willen verdienen, zoals pandjeseigenaars of -beheerders."

Samengestelde huishoudens

Heidy van den Brink werkt voor Good Hans Foundation, waar Oekraïners opgevangen worden in leegstaande kerkpanden. "Je komt niet alleen in een woning, het zijn samengestelde huishoudens. Maar we kijken wat de beste matches zijn, maken afspraken met bewoners enzovoort", legt Van den Brink uit. "Ik denk dat de vraag groter is dan we als Nederland aankunnen. Daarbij denk ik zeker dat we creatiever kunnen kijken naar oplossingen voor opvang."