Hoe de lange arm van China ook naar Nederland reikt

"Maar liefst 80 camera’s hangen hier aan één kant van deze straat. Een Chinese kunstenaar heeft ze één voor één in kaart gebracht", vertelt China-correspondent Cindy Huijgen. "Hij heeft opgeschreven waar je om de paar meter moet kruipen, draaien of bukken om niet gezien te worden." Het is onderdeel van zijn performance: een groepswandeling buiten het zich van de camera’s. Maar toen de politie daar lucht van kreeg, ontving hij direct een gebiedsverbod voor de bewuste straat.

En dat is niet verrassend volgens geopolitiek-expert Ties Dams. "De Chinese staat is heel angstig en paranoïde voor tegengeluid. De keizerlijke dynastieën zijn in het verleden door kleine ideologische minderheden omvergeworpen. En vanuit die angst wordt er vandaag de dag geregeerd."

Maar kun je onder het strenge regime dan helemaal niets zeggen? Volgens Xi Jinping is het belangrijkste dat vrijheid en orde allebei gehandhaafd worden. Zo wordt in de Chinese grondwet de vrijheid van meningsuiting beschermd. Vrijheid is, volgens Xi Jinping, het doel van orde en orde is de garantie voor vrijheid. “Dus als je de orde verstoort ben je die vrijheid van meningsuiting kwijt”, concludeert Cindy. En dan zou je dus zomaar kunnen worden opgepakt en een tijd lang verdwijnen.

De lange arm van Beijing

“Mensen in China weten heel goed waar de grenzen liggen”, vertelt Ties Dams. “Wie een fijn leven wil hebben, kan zich beter niet met politiek bemoeien. Wie echt kritiek wil uiten, kan beter het land verlaten.” Maar zelfs daar is men niet veilig voor de lange arm van Beijing. “Ik word altijd achtervolgd door verdachte auto’s en er wordt ingebroken in mijn huis”, zegt een kritische Chinese cartoontekenaar die het land is ontvlucht.

En ook in Nederland is die lange arm voelbaar. Volgens Ties Dams leidt de invloed van Xi aan Nederlandse universiteiten nu al tot zelfcensuur. Wat betekent die invloed van China in ons leven en hoe kan Europa weerstand bieden? Luister naar de laatste aflevering van De Rode Draad.

De Rode Draad is een nieuwe podcastserie van VPRO’s Bureau Buitenland en NPO Radio 1. De eerste afleveringen staan nu online, luisteren kan via de VPRO, NPO Luister, NPO Radio 1 en alle populaire podcastplatforms.

Meer verhalen over en uit het buitenland?

In VPRO's Bureau Buitenland zijn dagelijks tussen 19.00 en 19.30 uur diverse, diepgravende en verrassende geluiden over en uit het buitenland. Luister hier alle afleveringen.