Sigrid Kaag moet PVV en FvD omarmen in plaats van uitsluiten

Door een partij uit te sluiten keer je een deel van het politieke landschap de rug toe. 'Met jullie gedachtegoed wil ik niets te maken hebben.' In het geval van Kaag is dat tegen grofweg 20 procent van de kiezers. Ik vind dat niet passen bij iemand die de ambitie heeft de premier van alle Nederlanders te worden. Wat mij betreft moet je het als kandidaat-premier juist als je opdracht zien om het beste te luisteren naar diegenen waar je het het meest mee oneens bent. Wat beweegt mensen die op de PVV en FvD stemmen en is er een weg denkbaar waardoor je wel door een deur kan? Dat die kans uiteindelijk heel klein is en daarmee de kier in de deur bijna onzichtbaar zal best waar zijn. Maar je gooit de deur in onze polder nooit dicht.

Dat doe je vooral ook niet omdat je in de Nederlandse politiek één zekerheid hebt en dat is dat iedereen die de ambitie heeft om te regeren een stevige dosis water bij de wijn zal moeten doen. Dat geldt voor je eigen partij maar ook voor je politieke tegenstanders. En je weet nooit tot wat voor mogelijkheden dat gaat leiden na de verkiezingen. Nogmaals; de kans dat er een werkbaar kabinet ontstaat uit een samenwerking tussen D66 en de PVV of FvD is heel erg klein maar het principieel uitsluiten is een teken van desinteresse in de ander.

Platte verkiezingscampagne

Het uitsluiten van partijen leidt ook tot een onnodige verharding en een hele platte verkiezingscampagne. Reken maar dat alle andere partijen nu op de huid gezeten gaan worden door journalisten met de vraag of zij ook partijen uitsluiten. Het antwoord 'nee' roept de logische vervolgvraag op of dat wel helder en transparant naar de kiezer is. Zie hier de start van een glijdende schaal. Vroeger kon je als politicus je er vanaf brengen door op deze vraag te antwoorden dat je 'niet aan het politiek kwartetten' mee deed maar anno 2020 waar de krachtige oneliner veel meer effect heeft dan het genuanceerde verhaal, zal het veel moeilijker zijn om het eerlijke genuanceerde antwoord te verkopen. Veel makkelijker is het om over en weer elkaar uit te sluiten met stevige woorden. En zie hier de basis voor een spijkerharde campagne die ver van de inhoudelijke realiteit van ons land staat.

Want het is juist de zekerheid dat je na verkiezingen altijd weer moet samenwerken met andere partijen die er aan bijdraagt dat onze politieke debatten vergeleken met veel andere landen fatsoenlijk en redelijk inhoudelijk zijn. Geen politicus die het land oprecht verder wil helpen kan het zich veroorloven om te stevig uit te halen naar zijn of haar politieke tegenstander omdat je weet dat je die persoon en zijn partij over een week, een maand of een jaar weer hard aan je zijde nodig kan hebben. Het dwingt je om continu geïnteresseerd te luisteren naar de ideeën en plannen van de ander. En dat is een groot goed. Kijk naar de totaal verziekte politieke cultuur in landen als de Verenigde Staten en Groot-Brittannië waar de andere partij letterlijk de vijand is en politici elkaar ronduit haten. Het leidt steeds vaak tot niets.

Lelijke compromissen

Wij kunnen er trots op zijn dat in ons land de persoonlijke verhoudingen tussen politici van alle partijen bijna altijd goed zijn. Achter de schermen staat men continu met elkaar in contact. Wij vinden het volstrekt normaal dat coalitie en oppositie steeds kijken naar wat haalbaar is en hoe een zo groot mogelijk draagvlak gecreëerd kan worden. Het leidt regelmatig tot ingewikkelde en soms zelfs lelijke compromissen maar vooral ook naar een stabiel landsbestuur waar de burger in vergelijking met vrijwel alle andere landen, een redelijk groot vertrouwen heeft.

Vaak lijkt het er op dat partijen als de PVV en FvD zich juist zo hard mogelijk willen afzetten tegen deze polderdemocratie. Wilders en Baudet halen graag snoeihard uit naar andere partijen. Tegen de rest zijn lijkt belangrijker dan een goed uitgewerkt eigen plan hebben. Politiek van de grote halen snel thuis. Juist door ze uit te sluiten geef je voeding aan een cultuur waar uiteindelijk geen enkele Nederlander op zit te wachten. Een cultuur van politieke uitersten waar iedereen tegen beter weten in om het hardst schreeuwt dat de ander gek is geworden. Veel sterker is het om als leider, hoe kansloos dat soms ook lijkt, de politieke hand steeds uit te blijven steken. Dat is essentie van hoe wij in dit land, "ons Nederland" zouden Wilders en Baudet zeggen, al eeuwenlang succesvol politiek bedrijven.

Tot slot kun je veel beter een bokser blijven uitdagen om mee te doen aan een judogevecht dan dat je jezelf laat verleiden om de boksring in te stappen. Choose your battle!

Roderik van Grieken is oprichter en directeur van het Nederlands Debat Instituut

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.