Tientallen hoofdpijnscholen in Nederland

Schoolbesturen laten weten dat de mechanische luchtventilatie onvoldoende werkt. Vaak is het in de winter te koud en in de zomer veel te heet. Soms heeft de gemeente tonnen geïnvesteerd om het probleem te verhelpen, maar heeft dat in de praktijk tot weinig resultaat geleid. Ook zijn er scholen waarbij de ramen niet open kunnen, waardoor er geen frisse lucht binnenkomt. "In de zomer lijkt het soms wel een sauna in de klas," aldus een directeur van een school in Gelderland.

De problemen met de luchtventilatie doen zich vooral in nieuwbouwscholen voor. De gemeente is verantwoordelijk voor de huisvesting, terwijl het schoolbestuur moet zorgen voor een goed binnenklimaat. Een scholengemeenschap in Friesland heeft na slechte ervaringen besloten om de regie bij de bouw te houden. "We bepalen zelf hoe en met wie we de school bouwen. Je kunt niet meer blind vertrouwen op adviseurs en projectmanagmentbureau's."

In scholen waar de mechanische ventilatie wel goed werkt, zorgt deze vaak voor andere problemen. Zo maakt het apparatuur teveel lawaai, waardoor hij op sommige scholen weer wordt uitgeschakeld. Ook zorgt het energiegebruik en de onderhoudskosten voor hoop oplopende energierekeningen.

Zwarte filters

Wim Zeiler, hoogleraar bouwkunde aan de Technische Universiteit in Eindhoven, heeft met zijn studenten onderzoek gedaan naar de CO2 uitstoot op scholen. Een te hoge CO2 heeft gevolgen voor de leerprestaties van scholieren, blijkt uit een Deens onderzoek. Volgens Zeiler weten scholen vaak niet dat ze de mechanische ventilatiesystemen moeten onderhouden. "Als je dan kijkt naar de luchtfilters dan zie je dat die helemaal zwart zijn. Als ontwerper moet je rekening houden met wie de gebruiker is. Daar moet je het niet te ingewikkeld voor maken."

In het laatste rapport Monitor onderwijshuisvesting dat in opdracht van het ministerie is uitgevoerd geeft een derde van de basisscholen en scholen op het voortgezet onderwijs aan ontevreden te zijn met de luchtkwaliteit. Het ministerie van Onderwijs laat in een reactie weten dat de gemeenten en schoolbesturen zelf verantwoordelijk zijn voor de verbetering van het leefklimaat op scholen.

165 miljoen

In 2011 stelde het ministerie nog 165 miljoen euro beschikbaar om het probleem met de luchtventilatie op te lossen. De schoolbesturen en gemeenten hadden korte tijd om van de regeling gebruik te maken. Vaak ontbrak de kennis om het juiste systeem aan te schaffen. Uiteindelijk bleek slechts vijftig procent van de scholen tevreden te zijn over de kwaliteit van het systeem.

Volgens Marco van Zandwijk van kenniscentrum Ruimte voor Onderwijs en Kinderopvang is de situatie op een groot aantal scholen inmiddels wel aanzienlijk verbeterd, maar blijkt het toch lastig om de cirkel te doorbreken. "Alle partijen die bezig zijn met deze huisvestingsopgave – de schoolbesturen, de gemeenten, de leveranciers, de bouw en de kenniscentra – moeten gezamenlijk een oplossing vinden. Dat vraagt een sleutelpersoon om zo’n Deltaplan handen en voeten te geven."

Podcast De Dag

In podcast De Dag meer over de hoofdpijnscholen in Nederland. Journalist Klaas den Tek legt uit dat een goed ventilatiesysteem vaak te duur en lawaaiig is, maar wel heel hard nodig. Luister hier naar de podcast.