Zo verminder je de angst voor terugkeer van kanker

Marieke van de Wal van het Radboudumc promoveerde gister op haar onderzoek naar de SWORD (Survivor’s Worries of Recurrent Disease) – interventie. Uit dit onderzoek bleek dat de deelnemers die deze methode ondergingen na afloop minder angst voor terugkeer van kanker hadden. Daarnaast gaven zij aan dat ze een betere kwaliteit van leven hadden en zich minder depressief voelden.

Deze behandeling bestaat uit een combinatie van vijf face-to-face gesprekken met een psycholoog en drie chatsessies over een periode van drie maanden. Ook is er een website met opdrachten en videofragmenten.

Anders dan een spinnenfobie

Het is normaal om angst te hebben voor de terugkeer van deze ziekte: het is een enorm ingrijpende periode. Bij de meeste mensen loopt deze angst in de loop van de tijd af. Maar uit eerder onderzoek aan het Radboudumc blijkt dat één op de drie overlevers van kanker extreem bang is dat deze ziekte terugkomt; soms zelfs vijf tot tien jaar later.

Er zijn algemene behandelingen voor angst, maar die zijn niet op kanker gericht. Bij angst voor spinnen moet er bijvoorbeeld worden aangeleerd dat deze beestjes helemaal niet zo eng zijn. Maar volgens De Wal is angst voor terugkerende kanker reëel en dat heeft dus een andere aanpak nodig. Hierbij is het belangrijk dat de persoon die de ziekte had de onzekerheid leert accepteren.

‘Ik had het gevoel dat er overal vlekken zouden zitten’

Het belang van een angsttherapie specifiek voor ex-patiënten blijkt uit het gesprek met een overlever van blaaskanker in Nieuws en Co. “Je gaat je eigen lijf niet meer zo vertrouwen. Ik merkte dat ik met mijn verstand wel wist dat het onder controle was, maar ik had het gevoel dat het desondanks overal had kunnen zitten. Dat ik een soort dalmatiër vanbinnen zou zijn, dat er overal vlekken zouden zitten.” Dit leidde bij deze persoon tot slaapproblemen, werkuitval en uiteindelijk ook tot depressiviteit. Omdat de arts niet voldoende hulp bood besloot hij zelf dingen uit te gaan zoeken.

Volgens Van de Wal lopen ex-patiënten de extreme angst lopen vast in hun dagelijks leven. “Ze gaan vaak bepaalde situaties vermijden, zoals feestjes waar mensen kunnen praten over iemand die ook ziek is geweest. Ook het afzeggen van ziekenhuisbezoeken kan een kenmerk zijn. Anderen zoeken juist geruststelling door vaak naar de dokter te gaan of zelf hun lichamelijk herhaaldelijk te controleren. Bijvoorbeeld een borstkanker-overlever die vijftien keer naar het toilet loopt om haar klieren te voelen.” Wat extra controleren kan echter wel goed zijn, want de kans dat kanker terugkomt is wel aanwezig.

Van de Wal en haar collega’s zijn op dit moment druk bezig met het implementeren van de SWORD-interventie, maar er is nog geen datum bekend wanneer deze methode beschikbaar is.