Te veel macht voor honingbij

In 2013 kwam de documentaire ‘More than honey’ met een alarmerende boodschap: door ziektes en parasieten gaan er massaal honingbijen dood. De documentaire laat zien hoe op grote schaal bijen worden ingezet voor onze landbouw. Bijen ontmoeten andere bijen op de plantages, waar ze elkaar infecteren. De documentairemakers gebruikten het controversiële citaat van Albert Einstein: ‘Als de bij van aarde zou verdwijnen, zou de mens maximaal vier jaar op aarde kunnen leven’. Men is er nog niet uit of het ook echt Einstein was die dit heeft gezegd, maar dat bijen van groot belang zijn voor onze landbouw staat als een paal boven water.

Maar klopt dit eigenlijk wel? Eerder werd al duidelijk dat het probleem niet zozeer zit in het uitsterven van honingbijen, maar in het uitsterven van wilde bijen. Nu blijkt uit Zweeds onderzoek dat niet alleen de grootschaligheid van honingbijen problematisch is voor de bij zelf, maar ook voor andere insecten. Andere insecten worden verdrongen door de honingbij. Hierdoor dreigen deze insecten niet alleen uit te sterven, maar worden ook bepaalde planten niet meer bevrucht.

Velden met koolzaad

Om tot hun conclusie te komen, onderzochten de wetenschappers 44 velden in het zuiden van Zweden. De velden stonden vol met koolzaad, een plant die veel bloemen geeft en waar dus veel insecten op af komen. Op 23 velden plaatsten de onderzoekers een aantal bijenkorven. De resterende 21 velden functioneerden als controlevelden. Op deze laatste velden hielden de onderzoekers bij hoeveel honingbijen en insecten er van nature al aanwezig waren. Op deze manier konden de onderzoekers een goede vergelijking maken.

Netten

De onderzoekers plaatsten vangnetten op 100, 200 en 300 meter afstand van de bijenkorven. Hierin vingen ze insecten, zoals hommels, zweefvliegen en dazen. Elke week gedurende het bloeiseizoen van koolzaad controleerden de wetenschappers deze netten. De onderzoekers analyseerden het aantal insecten ten opzichte van het aantal honingbijen. Alle insecten werden apart bestudeerd. Wat bleek was dat van alle soorten de aantallen afnamen wanneer de honingbij in aantal toenam.

Moeten we ons nu zorgen maken, nu deze insecten worden verdrongen? Wat zou er namelijk met onze landbouw gebeuren als hommels uit zouden sterven? Is de mensheid dan ook vier jaar later uitgestorven? Helaas heeft Einstein dat er niet bij verteld. De tijd zal het leren.

Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en woensdag rond 11.35 uur in De Ochtend

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).