De mens is niet moordlustiger dan het stokstaartje

Verder hoog op het lijstje: primaten, de groep waar de mens vanaf stamt. Plek twee tot en met vijf wordt ingenomen door een primaat, waarmee zij nog boven de leeuw (plek 9) en de grijze wolf (plek 11) staan. Dieren als vleermuizen en walvissen doden betrekkelijk weinig soortgenoten. Dodelijk geweld kwam voor onder 40 procent van de onderzochte soorten.

Tegelijk zijn niet alle primaten direct agressief. De onderzoekers noemen als voorbeeld de vreedzame bonobo’s, die beduidend minder soortgenoten ombrengen dan chimpansees. Het idee hierachter is dat hoewel primaten genetisch gezien aanleg hebben voor geweld, omgevingsinvloeden ook een rol spelen. Soorten die zowel in groepsverband leven als een sterke territoriumdrift hebben, gaan vaak met elkaar op de vuist.

Voorouders doodden veel soortgenoten

Waar bij de gemiddelde voorouder van zoogdieren 1 op de 300 dieren overleed door toedoen van soortgenoten, was dat bij de voorouders van de mens zo’n zes keer hoger: 1 op de 50. Dit ligt in lijn met het besef dat we afstammen van dezelfde voorouders als primaten, die dus ook nogal hoog scoren als het gaat om geweld richting gelijken. Toch zijn we tegenwoordig beduidend minder bloeddorstig dan vroeger, getuige de hoge score van het stokstaartje. Waar ligt dat dan aan?

Organisatie, waarschijnlijk. De staatsvorming die gepaard ging met het aanbreken van het moderne tijdperk veranderde de cultuur van mensen ingrijpend. Het geweldsmonopolie kwam bij de staat te liggen in plaats van bij mensen zelf, zodat de noodzaak tot onderling bloedvergieten kleiner werd. Tegenwoordig is nog maar 1 op de 10.000 doden bij de mens veroorzaakt door de hand van een soortgenoot.

Gerommel met de data

Goed nieuws voor de mensheid, lijkt het: we zijn toch niet zo gewelddadig als het lijkt. Toch zijn niet alle wetenschappers even overtuigd. Richard Wrangham van Harvard Unversity en Polly Wiesner van de Universiteit van Utah laten tegenoverthe Atlantic weten dat de onderzoekers een rommeltje van de data hebben gemaakt. Een heleboel soorten conflicten zijn op één hoop gegooid, van individuele conflicten tot georganiseerde slachtingen en van babymoord tot een handgemeen tussen volwassenen.

Wrangham: ‘Vanuit evolutionair oogpunt maakt het minder uit hoe vaak dieren elkaar uitmoorden, en meer op welke manier ze dat doen. Primaten doden vooral jonge dieren, terwijl mensen juist op grote schaal volwassenen doden. Dat zet ons in een select rijtje van sociale en territoriale roofdieren, zoals de leeuw, de wolf en de hyena.’ Om maar te benadrukken: het geweld van de mens is allerminst ‘normaal’ te noemen.

Goméz laat aan the Atlantic weten dat de onderzoekers zich bewust zijn van deze tekortkoming in de data. Ze zijn daarom opnieuw hun data aan het analyseren om te zien of verschillende doodsoorzaken andere evolutionaire patronen vertonen.

Dit artikel is geschreven door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).