Hersentumor bestrijden met Zika? Helemaal geen gek idee

Wetenschappers zijn steeds beter in staat om kleine menselijke lichaamsweefsels in het lab te kweken. In dit geval maakten Amerikaanse onderzoekers de beruchte hersentumor glioblastoma na. En toen ze het zika-virus er op los lieten bleek deze de tumorcellen te doden.

Het besmettelijke Zika-virus als therapie gebruiken lijkt misschien erg ongebruikelijk. Tot je je realiseert hoe het virus te werk gaat, en wat de samenstelling van de hersentumor is.

Zika valt graag stamcellen aan

Glioblastoma-tumoren vormen momenteel een zeer groot probleem om te behandelen. Ze operatief verwijderen of behandelen via chemo- en bestraling kunnen de levensduur van de patiënt verlengen, maar genezing is niet mogelijk. Telkens groeit de tumor opnieuw aan.

Dat de tumorcellen in het brein niet zo eenvoudig te lokaliseren zijn is een deel van het probleem. Tegelijkertijd bestaat de tumor deels uit stamcellen, een type cellen dat nog in een primitief stadium van ontwikkeling verkeert. In normale omstandigheden groeien deze stamcellen in het lichaam later uit tot normale cellen. Maar bij glioblastoma bestaat het vermoeden dat deze stamcellen ook een barrière vormen, die andere kankercellen beschermen tegen behandelingen.

Nu is zika een virus dat juist heel graag stamcellen in de hersenen aanvalt. Het brein van een foetus bevat veel van die stamcellen, waardoor het virus specifiek gevaarlijk is voor ongeboren baby’s. Het volwassen brein echter bevat veel minder stamcellen. Daardoor ondervinden volwassen hersenen over het algemeen aanzienlijk minder schade bij besmetting.

Precieze werking Zika onbekend

De neiging van Zika om stamcellen aan te vallen werd ook in dit nieuwe labexperiment opnieuw waargenomen. Het virus was erg efficiënt in het infecteren en het vernietigen van de stamcellen van de tumor. Andere kankercellen of gewone hersencellen werden veel minder aangetast. Daarmee lijkt dit experiment eerdere wetenschappelijke ideeën over zowel Zika als glioblastoma te bevestigen.

Maar dat volgende week niet alle medische centra in de wereld glioblastoma met Zika te lijf zullen gaan is natuurlijk vanzelfsprekend. De enige levende wezens bij wie de onderzoekers het virus tot nu toe hebben uitgetest waren muizen. En hoewel deze een langere levensspanne hadden dan de onbehandelde muizen kon (alleen) het Zika-virus hen niet genezen. Nog belangrijker is dat je Zika op precieze locaties moet kunnen richten en het gezonde menselijke cellen gerust laat. Maar hoe en waarom het virus op verschillende soorten cellen anders reageert, is nog niet duidelijk.

Kortom, zowel over de veiligheid, de haalbaarheid als de kosten is het laatste woord nog niet gezegd. De onderzoekers vermoeden wel dat Zika in combinatie met de klassieke therapieën kan werken, maar ze zeggen ook niet meteen dat je met Zika van een hersentumor kunt genezen. Dat ze al een Zika-virus konden maken dat meer controleerbaar was en toch nog altijd de stamcellen van de tumor uitschakelde, is in ieder geval een stap in de goede richting.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap.
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co.