Zuipen in de zeventiende eeuw: zo deed je dat

Adriaan en presentator Rose spelen een drankspel met een zogenaamd pasglas. Deze bijzondere glazen zijn zelfs terug te vinden op stillevens. Je probeert steeds precies tot het streepje op het glas te drinken en als je mist moet je door tot de bodem! Hoe het ze vergaat? Je ziet het in de uitzending:

Een blik in de zeventiende een achttiende eeuw maakt duidelijk dat zoiets alledaags als proosten een rijke geschiedenis heeft. Niet iedereen was er van gecharmeerd. Een geleerde schreef destijds dat het proosten was terug te voeren op offer-ceremonieën uit de Romeinse tijd. Een heidens ritueel dus, met als gevolg dat een christen in zijn ogen eigenlijk niet kon proosten.

Teken van respect

Toch was proosten in die tijd ontzettend belangrijk, vertelt Adriaan Duiveman. "Het was een bevestiging van de relaties die je met elkaar had. Dus je proostte met je buren, je familie en met je gildebroeders. Het was een teken van wederzijds respect, een teken van 'jij hoort bij mij'."

"Je moet niet vergeten dat het een tijd was met minder sociale zekerheid", gaat Duiveman door. "Mensen waren afhankelijker van elkaar dan we nu misschien zijn, dus het constant bevestigen van de sociale relaties was ontzettend belangrijk."

Magisch denken

Wat proosten voor Duiveman zo interessant maakt, is het feit dat het een 'taalhandeling' is. Meestal beschrijf je iets met taal, maar het ja-woord of de eed van een arts is geen beschrijving: het is iets dat je doet. Het is, net als proosten, een handeling op zich.

Duiveman vermoedt dat het proosten voor veel mensen in zekere zin nog steeds echt iets doet: "We hebben net geproost op een mooie uitzending. We geloven natuurlijk niet dat we daardoor een mooiere uitzending krijgen. Maar toch betwijfel ik dat. Ik denk dat we stiekem nog net iets meer magisch denken dat we zelf durven toe te geven. We denken enerzijds dat het een fabeltje is, maar iedereen doet het wel."

Bier is bij uitstek een drankje om mee te proosten. Op NPO Focus lees je een korte geschiedenis van dit eeuwenoude drankje.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus
En wanneer je maar wilt in de podcast Focus Wetenschap