'Zika-risico Rio valt mee, maar blijf thuis als je zwanger bent'

Wetenschappers maken zich zorgen. 150 deskundigen stuurden in mei een brief aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarin zij stellen dat het onethisch is om de Spelen door te laten gaan vanwege het zikavirus. De WHO had eerder juist aangegeven dat het evenement wel door kon gaan. De wetenschappers maakten zich zorgen om de internationale volksgezondheid. Hierbij zou het dan gaan om sporters en fans uit arme landen die het virus mee naar huis zouden kunnen nemen.

Volgens Jaap van Dissel valt het wel mee. Hij is directeur van het Centrum voor Infectieziektebestrijding van het RIVM en hoogleraar interne geneeskunde in Leiden. Om zich te verspreiden, moet het virus eerst iemand infecteren in Brazilië. Vervolgens moet die persoon daar ziek van worden, wat meestal niet gebeurt, en het virus nog met zich meedragen als hij thuiskomt. Daar moet hij gestoken worden door een mug van de soort Aedes aegytpi die het lokaal verder verspreidt. "Die kans is eigenlijk buitengewoon klein," stelt Van Dissel in de podcast van De Kennis van Nu.

Het probleem waar de wetenschappers voor vrezen, doet zich maar in een paar landen voor. Het zikavirus kan pas voet aan de grond krijgen als de mug A. aegypti lokaal voorkomt. Daarmee vallen niet-tropische landen, waaronder Nederland, al af. Omdat de wereld door en door geglobaliseerd is, reizen er al constant toeristen en zakelijke reizigers heen en weer tussen zikalanden en landen waar de mug voorkomt.

De sporters en fans die naar Rio gaan voor de Spelen vormen daar slechts een kwart tot een half procent van, volgens Van Dissel. Dat leidt dus nauwelijks tot extra kans op verspreiding van de ziekte. Alleen in landen waarvandaan normaal gesproken weinig mensen naar Brazilië afreizen, zorgen de sporters en hun fans voor een aanzienlijke toename. Het gaat dan bijvoorbeeld om landen als Tsjaad en Jemen.

Minder muggenactiviteit

Bovendien is het winter op het zuidelijk halfrond als de Spelen plaatsvinden. Winter in Brazilië betekent nog altijd dat het boven de 18 graden Celsius is, maar dat is aanzienlijk koeler dan de zomer daar. "De muggenactiviteit is daarmee een stuk minder," vertelt Van Dissel.

Tijdens het WK voetbal in 2014 in Brazilië heersten daar dengue en Chikungunya. Deze ziekten worden door dezelfde muggen overgedragen. "We weten dat maar een handvol van al die bezoekers zo'n ziekte meenam naar hun land van herkomst," vertelt Van Dissel.

Wel raadt Van Dissel zwangere vrouwen af om naar de Spelen te gaan. Het virus wordt namelijk in verband gebracht met microcefalie en andere afwijkingen bij baby’s. "Met alle gegevens staat wel vast dat Zika wat kan doen, maar hoe vaak het optreedt, weten we nog niet," vertelt hij. Daarmee is nog niet mogelijk om een risicoschatting te maken. Maar uit voorzorg adviseert het RIVM, tenzij het absoluut noodzakelijk is, niet te gaan.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu.