Podcast Atlas: Dit zegt eeuwenoude poep over ons vroegere dieet
- Nieuws
- Podcast Atlas: Dit zegt eeuwenoude poep over ons vroegere dieet
Het zal niet ieders kopje thee zijn, maar archeoloog Merit Hondelink wordt er heel blij van: poep. Eeuwenoude poep. Door dat te onderzoeken, ontdekt ze bijzondere dingen over onze voorouders. Ons dieet lijkt in de 17e eeuw bijvoorbeeld helemaal niet zo erg veranderd te zijn, vertelt ze bij Atlas, terwijl we ons eten toen van de andere kant van de wereld begonnen te halen.
#7 - Dierlijk dineren (S03) - Focus
De uitwerpselen die Hondelink onder de loep neemt, zijn afkomstig uit beerputten uit Delft. Dat ze dat kan doen, heeft ze in zekere zin te danken aan een grote brand die in de eerste helft van de zestiende eeuw een groot deel van die stad in de as legde. Voor de herbouw verordonneerde het bestuur dat ieder gebouw een beerput moest hebben. Leuk weetje: ’s nachts werden de beerputten geleegd, en die ‘stadsmest’ werd vervolgens door de boeren gebruikt om hun land te bemesten. Mensenpoep als mest dus.
Opgesnoept en uitgepoept
In veel van die beerputten zitten nu nog steeds de uitwerpselen van toen. Die eeuwenoude poep bevat belangrijke informatie over de eetgewoonten van de vroegmoderne mens in Nederland. Hondelink zeeft die resten, zodat de zaadjes en fruitresten boven komen drijven. Dan vindt ze bijvoorbeeld druivenpitjes uit 1625, die uit het bejaardentehuis van Delft komen. “De vraag is dan: is het een tafeldruif geweest, of krenten of rozijnen, die ze hebben opgesnoept en uitgepoept?”
Nauwelijks verandering van dieet
In de 17e eeuw voer de Nederlandse vloot over grote delen van de wereld, en nam allerlei spullen mee naar huis, waaronder voeding. Je zou verwachten dat het dieet dan diverser wordt. Ziet Hondelink dat ook terug in haar onderzoek? “Exotische specerijen en kruiden waren ook in de Middeleeuwen al wel bekend, maar alleen beschikbaar voor de hogere klassen. Het is zeker zo dat de prijzen [in de zeventiende eeuw] daalden, omdat de import toenam. Maar het is niet zo dat ik meer peper, kruidnagel en nootmuskaat in de beerputten vind. Dat valt reuze mee.”
“Ik vind wel iets meer peper”, gaat ze door, “maar als je naar de basisingrediënten kijkt, dan blijft dat redelijk hetzelfde. Ik ben mijn onderzoek nog aan het afronden, maar ik neig wel naar het idee dat mensen qua basiseten eigenlijk nauwelijks anders gingen eten.”
Minder vlees
Althans: qua plantaardige voeding. De vleesconsumptie veranderde wel. “In de vroegmoderne tijd hadden we te maken met een flinke bevolkingstoename. Die mensen waren afhankelijk van wat de boeren rondom de stad konden produceren. Daardoor gingen mensen in die tijd minder vlees eten.”
