Waarom die UV-stickertjes op je zonnebril misschien niet zo veel zeggen

Dat blijkt behoorlijk onduidelijk te zijn. Nieuw onderzoek laat namelijk zien dat de testen die worden gebruikt om de zonnebrillen van een certificaat te voorzien, eigenlijk niet doen waar ze voor bedoeld zijn. Braziliaanse onderzoekers nemen in het onderzoek de standaarden voor UV-filters in zonnebrillen nader onder de loep, door te kijken naar de stralingssterkte van de zon in Brazilië.

Waar in Nederland de zonnebril alleen tevoorschijn komt bij extreem zonnige dagen, dragen Brazilianen hun zonnebril bijna het gehele jaar door. De kans op gezondheidsschade door UV-straling is door hun positie bij de evenaar dan ook een stuk groter.

Hoe snel veroudert een zonnebril?

Een paar jaar geleden waren opticiens over het algemeen van mening dat zonnebrillenzen hun UV-beschermende kwaliteiten nooit verliezen. Tegenwoordig wordt daaraan getwijfeld: de lenzen zouden hun capaciteiten kunnen verliezen door het blootstellen aan de zon. Voor een certificering van een zonnebril is een verouderingstest daarom een standaard proef. Deze laat zien in welke mate de lenskwaliteit afneemt door de tijd heen.

Om te zien of de verouderingstest vergelijkbaar is met de daadwerkelijke aantal zonuren die zo’n zonnebril in zijn levenscyclus zal maken, berekenden de onderzoekers op welke manier het gebruikte licht in de test zich qua stralingssterkte verhield tot het daadwerkelijke aantal zonuren. Ze bekeken verschillende soorten draagperiodes om de stralingssterkte in Brazilië te berekenen. Door voor elke dag van het jaar de stralingssterkte te berekenen voor drie soorten draagperiodes, konden de onderzoekers een dagelijks gemiddelde vergelijken met de standaardtest. De standaardtest vereist dat een lamp vijftig uur onafgebroken schijnt op de zonnebrillen, met een afstand van 30 centimeter.

Test lijkt niet op werkelijkheid

Wat blijkt nu? De standaardtest is slechts vergelijkbaar met een hele korte periode van daadwerkelijke straling. Een voorbeeld: als een zonnebril voor ongeveer zeven uur wordt gedragen, is de totale stralingssterkte van de zon voor die tijd 3,2 megajoule per vierkante meter. De stralingssterkte van de lamp is 7,8 megajoule per vierkante meter voor de stralingsperiode van vijftig uur. Dat houdt in dat de standaardtest slechts voor twee van zulke dagen de veroudering laat zien: bij lange na niet genoeg om te bepalen in hoeverre de lenskwaliteit écht afneemt gedurende de levenscyclus van de zonnebril.

Nu is Brazilië natuurlijk geen Amsterdam. De zonkracht is hier stukken minder sterk dan rond de evenaar en wij dragen onze zonnebril ook minder. De onderzoekers zijn de stralingssterkte daarom nagegaan voor 110 steden op het noordelijk halfrond. Hoewel de standaardtest hier voor een iets langere periode de veroudering beschrijft, is het nog altijd ruim onder de maat. Als we hier in het noorden onze zonnebril een uurtje per dag op zouden doen gedurende het hele jaar, laat de standaardtest voor zestien dagen de veroudering zien. Richtlijnen adviseren een zonnebril na twee jaar te vervangen – zestien dagen komt daar niet eens bij in de buurt.

Dit onderzoek zet vraagtekens bij de waarde van een merkje als ‘UV400’. Als de standaardtesten niet overeenkomen met de werkelijkheid, weten we niet of de zonnebril die we dragen ons echt goed genoeg beschermt tegen het UV-licht. De betrokken wetenschappers werden in ieder geval niet gesponsord door Ray-Ban, Pearle of Oakley. Naar de winkel rennen voor een nieuwe zonnebril lijkt niet meteen nodig, maar betere tests zijn welkom.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu.