Gaan wij ten onder aan een brede kaaklijn?

Sommige dieren hebben door onderscheidende eigenschappen zoals aantrekkelijkheid meer succes met voortplanten dan andere van hun soort. Dat kan er toe leiden dat mannetjes en vrouwtjes steeds meer van elkaar gaan verschillen in bijvoorbeeld grootte, kleur, beharing of vorm. Seksuele dimorfie, heet dat.

Het is vooral 'machogedrag' van de mannetjes dat dergelijke verschillen tot stand brengt. Maar het kunnen uitsloven van de mannetjes wordt al snel een kwestie van moeten uitsloven, zo blijkt uit onderzoek.

Hoe saaier de soort, hoe beter ze scoort

Dat het uitsloven van de mannetjes ten koste gaat van de overlevingskansen, blijkt uit een studie onder 93 verschillende soorten mosselkreeften. Het uitstervingscijfer kan volgens de onderzoekers tot maar liefst tien keer hoger uitvallen bij diersoorten met machomannetjes.

Dat heeft te maken met de grote hoeveelheid tijd en energie die deze mannetjes aan voortplantingsrituelen investeren, denken de onderzoekers. Daardoor zouden ze te weinig aandacht hebben voor zaken die belangrijk zijn voor hun voortbestaan, zoals inspelen op veranderingen in de omgeving.

Waarom de Mosselkreeft?

Mosselkreeftjes zijn volgens de onderzoekers uitermate geschikt voor dit onderzoek. Van de nog levende soorten zijn de mannetjes namelijk makkelijk te onderscheiden van de vrouwtjes vanwege hun vergrote schelp. Doordat die schelp door de jaren heen relatief goed bewaard blijft, is ook via de fossielen van de kreeftjes goed onderzoek mogelijk naar seksuele diformie. Bij veel andere (uitgestorven) diersoorten is dat vaak veel moeilijker.

Het onderzoek onderscheidt zich van eerdere studies naar de gevolgen van seksuele diformie doordat het ook naar uitgestorven soorten keek. Aan de hand van de fossielen van de mosselkreeften konden de onderzoekers tot wel 400 miljoen jaar terug in de tijd kijken. Dat bood een unieke blik op de relatie tussen verandering door seksuele selectie en uitstervingscijfers.

Concurrentiestrijd

Niet alleen bij de kreeftjes vindt er een concurrentiestrijd plaats. Ook in wetenschappelijk kringen is concurrentie aan de orde van de dag. En deze studie schijnt nieuw licht op een wetenschappelijk debat dat al langer wordt gevoerd.

Een van de kampen hangt het idee aan dat seksuele selectie juist de overlevingskansen van een diersoort vergroot, bijvoorbeeld door kwalijke mutaties vroegtijdig te verwijderen. Maar die theorie lijkt door dit onderzoek te worden ontkracht. Dat biedt ruimt voor nieuwe onderzoek, want bij welke diersoorten zorgt het machomannetje nog meer voor problemen?

Gevaar voor de mens?

De kans lijkt overigens niet bijzonder groot dat de mens op korte termijn ten onder zal gaan aan een te grote seksuele dimorfie. Hoewel kleding, make-up en kapsels de verschillen kunnen uitvergroten, zijn bij Homo sapiens de verschillen tussen man en vrouw relatief beperkt.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van NPO Focus.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere dinsdag- op woensdagnacht van 02.00 tot 06.00 uur in Focus