Waarom vrouwen nog zo lang leven na de menopauze

In de biologie is het leven na de menopauze een grote zeldzaamheid. Voor zover we weten, kennen alleen mensen en walvissen het. Dit zijn de uitzonderingen op een regel waarbij dieren meegaan zolang ze vruchtbaar zijn. Tijdens het leven wordt alle energie gestopt in het krijgen en grootbrengen van de nakomelingen. Kunnen die het alleen redden, dan zit de taak er voor de ouders op. Blijven ze hier na nog leven, dan lopen ze hun kinderen en kleinkinderen alleen maar in de weg.

Bij-effect van oude vaders?

Er zijn diverse verklaringen gegeven voor dit fenomeen. Recente inzichten wijzen in de richting van een onbedoeld bijeffect van oude vaders. Mannen blijven in principe tot hun dood vruchtbaar en hoe ouder ze worden, hoe meer nakomelingen ze in potentie produceren. Zowel hun zoons als dochters profiteren van de genen die tot vaders hoge ouderdom leiden. Bovendien zou het gegeven dat mannen op jonge vrouwen vallen een rol kunnen spelen.

Een oudere verklaring is de grootmoederhypothese. Hierin danken vrouwen hun de vele onvruchtbare jaren aan de rol die oma’s spelen in het grootbrengen van hun kleinkinderen. Hoewel het empirische bewijs niet in het voordeel van de grootmoederhypothese spreekt, komt nieuw onderzoek dat in PLOS Computational Biology verschijnt er toch weer op uit.

Oma's maken de groep slimmer

Volgens dit onderzoek is het evolutionair voordelig als grootmoeders hun energie steken in de ondersteuning van hun kinderen en kleinkinderen in plaats van de voortplanting. Bovendien kunnen ze door de toename van kennis en ervaringen de groep helpen om slimmer gebruik te maken van de omgeving. Zo komen de onderzoekers dus uit op een grootmoederhypothese, aangevuld met een rol voor cognitieve capaciteiten als basis voor het leven na de menopauze.

De onderzoekers zien de jaren na de menopauze niet als bonus, maar als een gewiekste evolutionaire strategie. Het stoppen van de vruchtbaarheid is geen mankement, maar een manier waarop vrouwen hun energie niet meer in voortplanting maar in het succes van de volgende generaties steken.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag rond 10.50 uur in De Ochtend